Powyższy plan rozrysowano w 1917 r. ale jest podpis sugerujący jego zgodność ze stanem rzeczywistym na dzień 22 sierpnia 1925 r. Stacja nie jest tu jeszcze w swojej ostatecznej formie. Dopiero rok później oddano linię do Słobit - co zapewne oznaczało nieznaczną przebudowę układu torów. Plan w dobrej jakości jako plik PDF (1,4 MB) jest dostępny tu:
http://prusy.info/Forum/Orneta-1925-web.pdf
Najlepiej ściągnąć go klikając w "Zapisz element docelowy jako..." pod prawym przyciskiem myszy. Oczywiście niezbędny jest popularny, darmowy Acrobat Reader. Kto nie ma Acrobata - może pobrać polską wersję np. stąd:
http://www.elektroda.net/download/pafil ... oad&id=473
Uwaga - plik ma ponad 13 megabajtów
Zacznijmy od oglądu całości stacji:
Neogotycki a może bardziej pseudogotycki dworzec zwraca od razu uwagę. Na początku XX w. zapanowała wręcz moda na dworce w tym stylu. Szczęśliwie wiele z nich przetrwało krytyczne miesiące (styczeń - maj 1945 r.) i dalej cieszy oko. Najwięcej jest ich chyba w wąskim pasie od Bydgoszczy i Torunia po Gdańsk i ujście Wisły. Styl może nieco pompatyczny i cukierkowy, ale porównanie do póżniejszych budynków kolejowych, nie mówiąc o powojennych klockach, wypada zdecydowanie in plus. Nawiązanie do architektury gotyckich kościołów i zamków z czasów państwa zakonnego wydaje się ewidentne. W przypadku Ornety dochodzi jeszcze skojarzenie z wyjątkowym ratuszem tego miasta.
Co ciekawe, ornecki dworzec był w swoim czasie jeszcze bardziej "gotycki" - widać to w zestawieniu ze starymi fotami:
Pierwsze ze starych zdjęć jest zdecydowanie najstarsze. Prawdopobnie sprzed 1914 roku. Widać nieodłączny ówczesny atrybut dworca - ozdobny zegar w "trójkątnej" obudowie (więcej o takich zegarach: http://www.forum.martel.pl/viewtopic.php?t=4838 )
Ówcześni drogowcy pchają (?) wózek z szynami.
Na drugim zdjęciu (ok. lata 20-e lub początek 30-ych) nie ma już starego zegara, jest za to nowy - okrągły w innym miejscu.
Zwraca uwagę ozdobny "kościelny" szczyt. Nie ma go dziś, a prawe skrzydło jest znacznie powiększone. Biała opaska tuż pod byłym szczytem jest schowana pod okapem nowego dachu. Dworzec przebudowano w bliżej nieokreślonym czasie. ale prawdopodobnie stało się to dopiero w latach 30-ych, bo na razie nie ujawniło się żadne stare zdjęcie już po przebudowie. Przybudówka jest w tym samym stylu co reszta budynku, więc się doskonale wtopiła w jego bryłę. Rozbudowa skrzydła musiała być skutkiem rosnącego ruchu już po oddaniu do użytku linii do Słobit (1.10.1926 r.). Z trzech "gotyckich" szczytów do dziś istnieje tylko jeden - południowy. Detale w powiększeniu:
Dachówka jest chyba tak stara dworzec. Ktoś ją przekłada (odwraca o 180°) i wtedy świeci jasną czerwienią.
Na planie dworzec jest jeszcze w pierwotnej wersji bez przybudówki:
Fasada od ulicy jest bardziej urozmaicona. Niestety skrzywienie perspektywy nie zawsze daje się usunąć - stąd te zniekształcenia...
Nie ma już dawnych płotów odgradzających perony z jednym małym wyjątkiem:
Pod latarnią widać resztkę oryginalnego płotu - porównajcie ze starymi fotami. Widoczny tor z peronem prawdopodobnie służył niegdyś pociągom do Słobit.
Blisko dworca stoi wieża ciśnień. Wygląda mi na powojenną(!) - z lat 50-ych. Jest jeszcze przynajmniej kilkanaście tego typu wież - szczególnie w centralnej i wschodniej Polsce. Z wcześniejszą wieżą łączy ją miejsce i ośmiokątna podstawa:
Między wieżą a dworcem w bruku tkwi tajemniczy tor - niezaznaczony(!) na planie:
Przypuszczam że może mieć jakiś związek z zaznaczonymi na planie barakami - są pod tym samym kątem co tor. Na dworcu po 1914 r. musiał być jakiś obóz dla jeńców rosyjskich, czego śladem jest np. WC dla Rosjan (Russenabort) podpisane na planie. Miejscowa ludność bała się pewnie że jeńcy gdzieś z głębi Rosji mogą przywlec cholerę czy inną chorobę - jak to zdarzało się gdzie indziej i stąd te oddzielne WC.
Inna zaznaczona bocznica należała niegdyś do miejscowej spółdzielni rolniczej (przedwojennej - spółdzielnie nie były wynalazkiem PRL-u). Stąd zapewne startowaliście drezyną:
Naprzeciwko bocznicy stoi dość typowa nastawnia:
Widoczna budka z blachy falistej to prawdopodobnie dawna lampownia (czy dosłownie: "pomieszczenie do czyszczenia lamp" - na planie jest bliżej nastawni):
Blachy o tak małej "fali" nie robiono u nas po wojnie.
Tymczasem w tle już czają się resztki szopy i współczesny garaż drogowców:
Przemek ubiegł mnie z prezentacją zdjęć
więc głównie skomentuję to co widać tu:http://www.anduril.linuxpl.com/kmk/view ... 5&start=33
Zastanawia ten betonowy "silos" z drewnianą nadbudówką - nie mam pojęcia co to jest - do starego planu raczej nie pasuję. Stara szopa (parowozownia) była bardzo mała i ograniczona krótka obrotnicą (12,5 m). Mogły w niej nocować tylko małe tendrzaki (parowozy bez tendra). Po obrotnicy nie ma śladu. Rumowisko po szopie kryje jakieś ceglane słupy z metalowymi kantami - wyglądają mi na dawny wjazd do szopy. Jest też jakaś prostokątna ceglana "studnia", w którą łatwo wpaść. Ogólnie resztek szopy jest całkiem dużo. Szyny wachlarza leżą w komplecie. Chyba ktoś się do nich dobiera - przecież te 3 skupy złomu o rzut beretem kuszą... Prawdopodobnie drugie od dołu stanowisko zajmuje obecny garaż. W środku stoi... drezyna:
Sądząc po stanie toru dojazdowego...
... musi tu stać nieruszana od wielu lat.
No i doszliśmy do rozwidlenia. Po lewej tor na Olsztyn (łuk o promieniu 400m), a po prawej tor do lotniska w Drwęcznie leżący na dawnym torowisku do Słobit. Obok biegł również tor na Morąg. Do ukrytego za krzakami okręgu po "nowej" obrotnicy zostały już tylko 3 kroki... Niestety plan w tym miejscu się kończy, a w zasadzie urywa, bo widać, że ciąg dalszy był... Zagadkowo wyglądają na planie 2 tory w stronę Morąga. Może ten dolny był zwykłym torem wyciągowym, a może biegnie do nowej obrotnicy? Bo nie chce mi się wierzyć że już zaznaczono przyszły tor do Słobit...
Ślady tej obrotnicy budzą respekt:
Po obejściu obrotnicy mam jednak wrażenie, że conajmniej przygotowano teren pod nową szopę lub wręcz ona istniała.
Teren zajęty przez lasek - widoczny między dołem a torem po prawej - jest równy i ograniczony sztucznie usypaną skarpą - widać jej niski wał. Nie znalazłem żadnych cegieł czy gruzu. Stąd brak pewności czy budynek stał.
Przed wspomnianą skarpą widać resztki płotu z wbitych podkładów - węwnątrz coś musiało być!
Sprawa nowej parowozowni w Ornecie wymaga więc dalszych badań i jest duża szansa, że znajdą się nowe materiały.
Niestety nie starczyło mi czasu na przyjrzenie się północnej głowicy stacji i tylko wspomnę o wiaduktach. Drogowy ma w tej chwili przęsło tylko na jeden tor. A jak widać na planie biegły tu niegdyś 3 tory. Przyczółki oczywiście dalej są odpowiednio szerokie:
Brakuje przęsła na tor lidzbarski, który kawałek dalej przecina po kolejnym wiadukcie linię na Braniewo. Tego wiaduktu również nie ma. Z dużym prawdopodobieństwem istniał jeszcze po wojnie:
Przyczółki skośnego wiaduktu są podwojone - wyraźny znak przygotowań do niedoszłej 2-torowej magistrali na Litwę. Biegnąc od Morąga na Lidzbark, bezkolizyjnie krzyżowała się ona w Ornecie z linią Olsztyn-Królewiec.
Stacja Orneta miała następujący kilometraż
- linia Olsztyn - Kobbelbude (teraz Swietłoje i dalej po Ostbahnie do obecnego Kaliningradu), kilometr 45,453
- linia Morąg - Orneta, kilometr 23,393
- linia Orneta - Sątopy, kilometr 0,255
- linia Słobity - Orneta, kilometr 29,47
Uwagę zwraca zaczynający się nie w osi dworca kilometraż linii na Sątopy przez Lidzbark. Kilometr 0,0 tego szlaku jest na torze "4" zaznaczony 255 metrów na lewo od osi stacji - na wysokości magazynu.
Wszystkie zdjęcia prócz dwu ostatnich są z 2 kwietnia 2006.
Ciąg dalszy nastąpi.
)
) ewidentnie wskazuje na charakter międzywojenny przeróbki. Może też świadczyć o tym okrągłe okno w kształcie „bulaja”.
