Witam!
Chcę zaprosić Szanownych Forumowiczów do obejrzenia nowej strony poświęconej kolei stworzonej przez Stowarzyszenie Przyajciół Kolei i Zabytków Technki w Toruniu. Na powstałej kilka dni temu stronce opublikowaliśmy pierwsze teksty i zdjęcia, z których chciałbym polecić szczególnie:
galerię
relacje z wycieczek
dział historyczny - tu znajdziecie notatki prasowe na temat kolei (Gazeta Lecka)
oraz link do forum
Gazeta Lecka o kolejach na Warmii i Mazurach
Moderatorzy: Sebastian Marszał, bastard
-
Marcin Przegiętka
- Pospieszny
- Posty: 155
- Rejestracja: 10 lip 2006, 14:53
- Lokalizacja: Warszawa / Toruń
Gazeta Lecka o kolejach na Warmii i Mazurach
Pozdrawiam,
Marcin
"Podróż pociągiem skraca czas przejazdu koleją."
Marcin
"Podróż pociągiem skraca czas przejazdu koleją."
-
Marcin Przegiętka
- Pospieszny
- Posty: 155
- Rejestracja: 10 lip 2006, 14:53
- Lokalizacja: Warszawa / Toruń
Ponieważ nasza torunska strona padła 
, (nawet nie wiem jak dawno temu 
) pozwalam sobie zamieścić kolejowe notatki z Gazety Leckiej na forum.
Gazeta Lecka o kolejach w
Prusach Wschodnich i nie tylko.
Notatki prasowe
Gazeta Lecka (Lec to dawna nazwa Giżycka) była wydawana w latach 1875-1889, ukazywała się raz na tydzień. Chociaż była pismem polskim, do druku używano gotyckich czcionek, spotykanych raczej w niemieckich publikacjach. Przy przepisywaniu notatek zachowałem oryginalną, bardzo ciekawą pisownię. Polskie głoski „sz” lub „ś” zastępowano często niemiecką literą „ß”. W każdym numerze Gazety Leckiej poświęcano jedną lub dwie szpalty na informacje z Prus Wschodnich i Zachodnich, wśród których znalazły się między innymi krótkie informacje o kolei, dziś stanowiące unikatowe polskie źródło dla badaczy historii dróg żelaznych tego regionu. Przytoczone niżej notatki nie wyczerpują tej tematyki. Pominąłem kilka, które wydały mi się mało interesujące. Do kilku numerów Gazety Leckiej nie udało mi się dotrzeć. Przepisując notatki zachowałem oryginalną pisownię. Dotyczy to także nazw własnych, na przykład miast.
I. Planowanie, budowa i otwarcie linii kolejowych
1875
Kłaypeda, 20. kwiet. Otworzenie nowozbudowanej drogi żelaznej między Tylżą i Kłaypedą (Memel) nastąpi dnia 15 maja.
Gazeta Lecka nr 17, 30 kwietnia 1875 r.
Wystruć, 13. maja. Żelazną drogę z Wystruci na Darkieymy, Gołdap i Oleck do Prostk poczną na jesieni budować.
Gazeta Lecka nr 19, 14 maja 1875 r.
1876
Wystruć. 29. sierp. Żelazną drogę ztąd do Prostk poczęto już budować. Pójdzie na Darkieymy, Gołdap i na Oleck.
Gazeta Lecka nr 35, 1 września 1876 r.
1877
Lec, 12 kwietnia. Już budują pilnie drogę żelazną z Wystruci do Ełku, osobliwie pod Darkieymami.
Gazeta Lecka nr 15, 13 kwietnia 1877 r.
Ełk, 12. czerw. Żelazną koley między Oleckiem i Ełkiem poczną dopiero budować.
Gazeta Lecka nr 24, 15 czerwca 1877 r.
1878
Wystruć, d. 20. maja. Usypanie grobli kolei żelaznej wystrucko=prostkowey już ztąd do Darkieymów się wykonało. Pociąg robotny jeździ już do pußczy bredlausowskiey. A tak na sto ludzi robi tam, aby śwele i ßyny położyło i przynitowało, że pociąg co dzień tak na 400 metrów daley iść może [...]
Gazeta Lecka nr 21, 24 maja 1878 r.
Królewiec d. 20 czerwca. Dyrekcya wschodniey kolei żelazney pracuje i robi obrachunki względem budowy kolei żelaznej z Ełku do Jansborka. Na Ełk budują także koley żelazną z Wystruci do Prostk, a na Ełk idzie i droga żelazna południowa z Królewca do Prostk.
Gazeta Lecka nr 25, 21 czerwca 1878 r.
Ełk d. 17. wrześ. Roboty anßlagowe żelazney drogi z tąd aż do Jansborka drugiey klasy, już zakończone. Biuro drogi żelazney z Olecka do Ełku przeniesiono do Prostk.
Gazeta Lecka nr 38, 20 września 1878 r.
1879
Juchy w Kreyzie leckim 17 lut. Dyrekcya wschodnio-pruskiey kolei żelazney chce na dworcu tuteyßey kolei żelazney zakład wody wyprowadzić. Dom ku temu końcowi ma być zbudowany na zgrzępie do stawu młyńskiego, przy kamieniu 187. Osobliwym przyrządem będzie tam woda do budynka ze stawu wciągniona i chcą tey wody co dzień tak na 20 metrów kubitowych brać.
Gazeta Lecka nr 8, 21 lutego 1879 r.
Wystruć, 28 kwiet. Podobno będzie koley żelazna między Wystrucią i Prostkami dnia 1 lipca otwarta.
Gazeta Lecka nr 18, 2 maja 1879 r.
Gołdap. 18 czerw. Dnia 17 i 18 uznała komissya koley żelazną z Wystruci do Prostk za gotową. Na pierwszego lipca boday poczną na niey jeździć.
Gazeta Lecka nr 25, 20 czerwca 1879 r.
Oleck, 8 lipca. I u nas weßła nowa zorza. Już koley żelazną dnia 1 lipca otworzono. Już raniuchno zebrało się bardzo wiele ludu ze wsiów do miasta naßego; miasto było na uroczystość pięknie przyozdobione. A gdy pierwßy pociąg nadjechał, to wydaliśmy wielkie i głośne okrzyki radości. Bankiet w domu gościnnym Boja i zgromadzenia w wielu sadach i domach gościnnych zakończyły ten tak bardzo ważny dla całey naßey okolicy.
Gazeta Lecka nr 28, 11 lipca 1879 r.
1880
Morąg, 30. marca. Koley żelazna ma być budowana z Gildenbaden na Pruski Holąd do Olßtyna. Minister wydał już rozkazy na to.
Gazeta Lecka nr 14, 2 kwietnia 1880 r.
Lec, 14. czerwca. Zarząd wschodno pruskiey kolei południowey daje tu w Lecu na Lewientynie, jeziorze, przystań (hafen) budować, na zabezpieczenie handlu na batach parowych i drzewa, żeby tam wßystko było zabezpieczone przed wichrami i wołami jeziora Lewientyna.
Gazeta Lecka nr 17, 23 kwietnia 1880 r.
Jansbork, 13. czerwca. Już jest postanowiono, ze koley żelazna ma być budowana z Ełku do miasta naßego.
Gazeta Lecka nr 17, 23 kwietnia 1880 r.
Królewiec, 13. czerw. Również ma i z Królewca do Labiewa koley żelazna być budowana.
Gazeta Lecka nr 17, 23 kwietnia 1880 r.
Gąbin, 20. kwietnia. Minister robót publicznych rozrządził i rozkazał dyrekcyi wschodno=pruskiey kolei żelazney, aby przystąpiła do przygotowawczych robót kolei żelazney drugiey klassy z Ełku do Jansborka, a potem daley na Szczytno do Olßtyna. Budowa ma się na koßt królewski wykonać, kiedy kreyzy dadzą darmo grunt do żelazney drogi. Bez wątpienia przystaną na to wßystkie kreyzy.
Gazeta Lecka nr 17, 23 kwietnia 1880 r.
Morąg, 20. kwietnia. Zwierzchność tuteyßa upraßała, aby przygotowawcze prace do budowy żelazney drogi z Gildenbaden do Olßtyna przedsięwzięto, gdyż ludzie tam są w biedzie. Minister rozkazał i względem tey drogi dyrekcyi wschodno=pruskiey kolei żelazney, aby tę rzecz wykonała. Dnia 14. kwietnia przybyli już mistrzowie budownicy i miernik, aby wßystko wymierzano. Kiedy droga z Ełku do Olßtyna na Morąg do Gildenbaden zbudowana będzie, tedy będzie można z Olecka i z Ełku aż do Elbląga żelazną jeździć drogą.
Gazeta Lecka nr 17, 23 kwietnia 1880 r.
Olßtyn, 20. listopada. Seymik kreyzowy miał dnia 15. listopada posiedzenie swoje. Rząd żądał, aby kreys olßtyński dał darmo grunt do kolei żelazney, kiedy będzie ze Szczytna do Olßtyna budowana. Ale seymik powiatowy nie przystał na to, żądając, aby inakßy plan oney budowy mu był przedłożony.
Gazeta Lecka nr 48, 26 listopada 1880 r.
Jansbork, 26. listop. Jak świadomo, to idzie o to i toczą się rozprawy według tego, aby żelazną koley z Jansborka na Szczytno do Olßtyna pobudowano. Ale ta koley ma być wężeyßa, niż inne. A z tey przyczyny nazywają takową koley, koleyą drugiego porządku. Ale rząd żąda, jak to zwyczaynie bywa, żeby kreys dał darmo grunt do budowy kolei żelazney, a z swojey kreyzowey kassy tych wynagrodził, co przez tę budowę są ußkodzeni. Przed kilkoma dniami obradował nad tą rzeczą seymik kreyzowy (Kreistag), i przystał na to i zezwolił, że kreys ma złożyć 6000 grzywien. Ale to tylko tedy ma się stać, kiedy rząd za grunt w pußczy królewskiey, kolei żelazney odstąpiony, nic nie weźmie.
Gazeta Lecka nr 49, 3 grudnia 1880 r.
1881
Nidbork, 16. maja. Minister spraw robót publicznych rozkazał dyrekcyi żelaznych dróg w Bydgoßczy (Bromberg), ażeby anßlagi zrobiła żelazney drogi z Olßtyna do Iłowa, a ci co na tey linii grunta posiadają, mają na to zezwolić, aby na ich gruntach mierzać dali, tym co anßlagi robić będą. Za to otrzymają nagrodę. Jak słychać, to ma koley żelazna na następujące miasta i wsie być budowana: Z Olßtyna na Duży Bartąg, Gągławki, Ząbie, Kurki, Likusy Małe i Duże, Glinki, na miasto Nidbork, Kamionki pod Turowem, Warzyny, Gorowo, Skudayny, Krokowo, Purgałki i Iłowo. Koley żelazna poßłaby tędy przez pußcze królewskie w kreyzach olßtyńskim i nidborskim i byłoby to bardzo pożyteczną rzeczą, byłby bowiem wywóz drzewa i drew z pußcz bardzo łatwy. Na przyßły rok ma, po anßlagach skończonych, budowa tey kolei żelazney być zaczęta.
Gazeta Lecka nr 20, 20 maja 1881 r.
Nidbork, 4 czerwca. Miasto Olßtynek usiłuje się, aby koley z Olßtyna do Iłowa na Nidbork prowadząca, na Olßtynek budowano i żeby tam dworzec kolei postawiono.
Gazeta Lecka nr 23, 10 czerwca 1881 r.
Szczytno, 15. czerwca. Rząd chce, jakeśmy już raz napomknęli, z Jansborka na Szczytno do Olßtyna koley budować żelazną, jednak żądał od tych kreyzów, aby za pole, do kolei użyte, kreyzy opłacali tym, którym kawały gruntów do budowy odebrane będą. Kreyzy jansborski i ßczycieński przystali na to i ale olßtyński ani ruch. Ten żądał bowiem, aby ówte oba kreyzy i w jego kreyzie płatę na sobie przyjęli. A tak nastąpiła odwłoka. Koßta odstąpionych gruntów w kreyzie olßtyńskim wynoßy 68 tysięcy grzywien. A ten koßt miał na owte oba kreyzy być podzielony. Jednak pogodzili się Olßtynianie, za doczynkowaniem się landrata Lilie z ówtymi dwoma powiatami. Kreyzy jansborski i ßczycieński mają 60 tysięcy grzywien płacić, a olßtyński reßtę. Bogu dzięka, ze się ugoda stała.
Gazeta Lecka nr 24, 17 czerwca 1881 r.
Jansbork, 21. czerwca. W sprawie budowy kolei żelazney ztąd na Szczytno do Olßtyna zezwolił tuteyßy seymik kreyzowy dla okupienia pól do kolei żelazney w kreyzie olßtyńskim 25 tysięcy grzywien. Ale seymik kreyzowy chce się także o to starać, aby drugorzędną koley żelazną z Ełku do Jansborka pobudowano.
Gazeta Lecka nr 25, 24 czerwca 1881 r.
Gołdap, 17 sierp. Groblą kolei żelazney pod Rudami i Gmilienzuh trzeba zawße było narządzać, gdyż się wiele razy zepsowała. Również robiło się i z groblą pod Gmilienzuh. Ale latoś stała się na mieyscach tych poprawa gruntowna, a tak można się tego spodziewać, że odtąd pociągi kolei żelazney żadney nie będą miały przeßkody.
Gazeta Lecka nr 33, 19 sierpnia 1881 r.
Nidbork, 21 sierp. Z naßych stron poślą wkrótce prośbę do ministra robót publicznych, aby się o to postarał, żeby koley żelazną z Olßtyna na Nidbork do Iłowa, jak nayprędzey, budować zaczęto.
Gazeta Lecka nr 34, 26 sierpnia 1881 r.
Jansbork, 6 wrześ. Na wiosnę pocznie się budowa kolei żelazney z Jansborka do Olßtyna i ma robota sporo iść i wnet być zakończona. Bo nam też i kolei mocno trzeba, albowiem byliśmy dotąd jakby od całego świata odcięci.
Gazeta Lecka nr 36, 9 września 1881 r.
1882
Jansbork, 6. marca. Seym postanowił, iż żelazna koley drugorzędna ztąd do Szczytna będzie budowana w przyłączeniu do jansborsko-olßtyńskiey żelazney kolei!
Gazeta Lecka nr 10, 10 marca 1882 r.
Ełk, (czyli Lek) 24. paź. Na wiosnę poczną żelazną koley od nas do Jansborka budować.
Gazeta Lecka nr 43, 27 października 1882 r.
1883
Królewiec, 15. stycznia. Koleje żelazne z Morąga do Olßtyna i z Olßtyna do Szczytna mają w jesieni latosiego roku być otworzone i do używania oddane, jako i koley nadwiślańska; a kolej ze Szczytna na Jansbork do Ełku roku następującego.
Gazeta Lecka nr 3, 19 stycznia 1883 r.
Sztum w Prusiech Zachodnich dnia 1. marca. U nas budują koley żelazną, tak zwaną koleją miast Nadwiślańskich. Ledwie co poczęto jeździć na części tey kolei, alić już nastąpił wypadek niepomyślny. W przeßłym tygodniu chciał pod Tysnowem, w powiecie kwidzyńskim, pewny handlarz bydłem na wozie we dwa konie przez koley wymienioną przejechać, choć słyßał, że pociąg robotniczy nadjeżdża. A chciał to na mieyscu wykonać, gdzie żadney drogi przez koley nie było. A gdyż przejechać nie zdążył, to zeskoczywszy z woza, odpiął od niego konie i uciekł z nimi z kolei. Pociąg kolejowy potarł wóz na kawałki. Przeciwko handlarzowi bydłem jest podßukunek podniesiony.
Gazeta Lecka nr 10, 9 marca 1883 r.
Reßel, 12. marca. Onegday udało się poselstwo z kreyzu reßelskiego, ßczycieńskiego i ządzborskiego do Berlina z prośbą do ministra kolei żelaznych, aby jak najspießniey, żelazną koley z Korßów na Reßel, Sorkwity, do Szczytna pobudowano. To nie co nowego. Albowiem już 10 lat temu, gdy w Królewcu towarzystwo się utworzyło bogatych panów, którzy koncessyi na budowę kolei z Korßów na Reßel, Sorkwity i Szczytno aż do polskiey granicy żądali, gdyżby to nayprostßa droga do Warßawy była. I otrzymali koncessyę i dali anßlagi zrobić. Do towarzystwa tego należały i bogaci Angielczycy. Ale prawie onego czasu, roku 1873, były interesa kolei żelaznych niepomyślne, a tak zlękli się Angielczycy, obawiając się, że zysk tey budowy będzie lichy. A tak poniechali przedsięwzięcia tego. Aż roku 1881 poczęto budowy tey dochodzić.
Redaktor dodaje: naßem zdaniem jest, że czem więcey jest kolei żelaznych, tem pożyteczniey dla ludzi. Ale czemu ma ta koley ządzbork minąć. Na Sorkwity poßłaby koley przez małą część kreyzu ządzborskiego, ale gdyby na Ządzbork ją budować, tedyby ßła przez pośrodek kreyzu ządzborskiego, aby mu daley pożyteczniey było.
Gazeta Lecka nr 11, 16 marca 1883 r.
Z granicy rossyyskiey, 13. maja. Podług pewnych wiadomości budują Rossyanie przy wsi ßrenie, na południe od Kowna leżącey, twierdzę, którą z Wilnem i Witebskiem żelazną drogą chcą złączyć, jako i z Grodnem i Grajewem. Szańce pod ßrenem ułatwiają przeprawienie przez Niemen i są bardzo ważnym punktem w uzbrojeniu zachodniey części kraju rossyyskiego.
Gazeta Lecka nr 20, 18 maja 1883 r.
Elbląg, 15 lip. Dnia 1 września będą otworzone i do używania oddane następujące koleje żelazne: 1) od Morągu do Olßtyna 2) z Olßtyna do Szczytna.
Gazeta Lecka nr 29, 20 lipca 1883 r.
Tylża, 29. lipca. Dnia 1. sierpnia byli do Tylży przyjechali pan naczelny prezydent v. Szlikmann i prezydent rejencyi gąbińskiey von Szleynmann na obrady z pewnem towarzystwem mając zamiar budowania kolei żelazney z Labiewa (Labiau) do Tylży.
Gazeta Lecka nr 31, 3 sierpnia 1883 r.
Działdowo, 7. listopada. Dnia 3. listopada przybyli do nas radca rejencyyny Arnoldt z Królewca, landrat niborski i dway posłowie kreyzowi, radca rejencyyny Fink z Kwidzyna i landrat z Brodnicy z dwoma posłami kreyzowymi, na obrady. Albowiem rząd chce koley żelazną z Jabłonowa na Brodnicę i Lidzbark do Działdowa budować, a przytem idzie o to, czy kreyzy darmo dadzą grunta do kolei, to znaczy, czy sami chcą właścicielom zapłacić z kas kreyzowych. Na to powiedzieli niektórzy, że rząd ma płatę tę na siebie przyjąć. Koßta za wynagrodzenie właścicielom ma na 200 tysięcy grzywien wynosić. Nayprzód gadano o tem, ze koley nie do Działdowa, ale do Iłowa miała sięgać, ale dnia 3. listopada postanowiono, że do miasta naßego, a potem na Nidbork i do Szczytna, a tak byłaby koley żelazna nad granicą od Gołdapi na Oleck, Ełk, Jansbork, Szczytno, Nidbork, Działdowo, Lidzbark.
Gazeta Lecka nr 46, 16 listopada 1883 r.
1884
Jansbork, 29. lutego. Po długiem oczekiwaniu przyjechała, na nowo zbudowaney kolei żelazney, dnia 26. lutego, pierwßa lokomotywa, zielonemi gałązkami przybrana, ze Szczytna, do miasta naßego, a na pociągu było tak na 50 osób ze Szczytna i z innych stacyy, po drodze będących. Choć deßcz nie byle padał, to jednak czekało na pociąg mnóstwo ludzi z muzyką, która zaraz zagrała, gdy pociąg przyjeżdżał, a lud zgromadzony krzyknął z całej siły: hu-ra! Gdyż dworzec kolei jeßcze nie zgotowany, to wydano obiad spólny w domu jednego z urzędników. I niejedną ßklanke wypito na to pocießne zdarzenie. Koley będzie zupełnie aż na 1. lipca otworzona. A koley ztąd do Ełku poczną na pierwßego kwietnia budować. Takim sposobem będzie i naße miasteczko do sieci kolei żelaznych z innymi krajami złączone.
Gazeta Lecka nr 10, 7 marca 1884 r.
Ełk, 29 lutego. Budowę kolei żelazney ztąd do Jansborka już zaczęto. W pußczy leckiey wycinali już drzewo na mieyscu, gdzie koley przechodzić będzie. Najtrudnieyszą będzie budowa pod Baytkowem i Kalißkami. Most w Jansborku także nie letko się zbuduje.
Gazeta Lecka nr 10, 7 marca 1884 r.
Szczytno, 31. marca. Koley żelazna ma z Korßów na Ządzbork do Szczytna być budowana. Dnia 19. marca tutay zebrany seymik kreyzowy zezwolił na wypłatę trzeciey części koßtów, 4 tysiące grzywien, na roboty budowę przygotowujące, jednogłośnie. A tak będzie miasto naße naprość z Królewcem złączone.
Gazeta Lecka nr 14, 4 kwietnia 1884 r.
Ządzbork, 31. marca. I u nas radość wielka, że na miasto naße koley zbudowana będzie. I my naprość będziemy z Królewcem, ale i ze Szczytnem złączeni. Dotąd siedzliśmy, jak w miechu i jeßcze siedzimy.
Gazeta Lecka nr 14, 4 kwietnia 1884 r.
Brunsbork 25. maja. Minister publicznych robót postanowił, że koley żelazna z Brunsborka do Melzaka i Gutstatu do Olßtyna d. 1. listopada otworzona będzie. Takim sposobem powiększa się sieć kolei żelaznych w prowincyi naßey.
Gazeta Lecka nr 12, 30 maja 1884 r.
Ządzbork 6. lip. Już jest postanowiono, że nowa koley żelazna z Rastemborka na Ządzbork do Szczytna ma być budowana.
Gazeta Lecka nr 28, 11 lipca 1884 r.
Szczytno 25. lip. Nowozbudowaną koley żelazną między miastem naßem i Jansborkiem podglądnęła wyżßa policyyna zwierzchność, czy dobrze zbudowano. I wßystko znalazła w porządku. Na 15. sierpnia ma otworzenie tey kolei się wykonać.
Gazeta Lecka nr 31, 1 sierpnia 1884 r.
Jansbork, 23. sierp. Dnia 15. sierp. Otworzono koley żelazną między Jansborkiem i Szczytnem. Co dzień idą dwa pociągi tam i nazad. Ze Szczytna wychodzi pociąg o 5 godzinie 24 minut przed południem i o 2 godz. 1 m. a po południu. Z Jansborka odchodzi rano o 4 g. 14 m., a po południu o 12 g. 14 min. Zamiast poczty osobowey z Rozóg do Szczytna, którą skasowano, jeździ teraz poczta z Rozóg do Świętayna.
Gazeta Lecka nr 35, 26 sierpnia 1884 r.
Królewiec, 4. paź. Wkrótce będzie koley żelazna z Gutßtatu na Ornetę i Melzak do Kobelbudy, a potem z Melzaku do Brunsborka otwarta.
Gazeta Lecka nr 41, 10 października 1884 r.
Jansbork, 29. listopada. Koley żelazną ztąd do Ełku budują pilnie.
Gazeta Lecka nr 49, 5 grudnia 1884 r.
1885
Ełk, 16. kwietnia. Jak świadomo, to budują koley żelazną z Jansborka do Ełku. Przez strugę w Noweywsi zbudowano żelazny most kolejowy, którego dnia 14. kwietnia doświadczano. Na to doświadczenie przyjechało wielu państwa z miasta naßego do Noweywsi.
Gazeta Lecka nr 17, 24 kwietnia 1885 r.
Jansbork 10. lipca. Żelazny most kolejowy na rzece Piseku już gotowy i jest przy rewizyi za dość mocny uznany i odebrany. I będą teraz ßyny kładli, że budowa kolei żelazney do końca doprowadzona będzie.
Gazeta Lecka nr 29, 17 lipca 1885 r.
Ełk 7. paźdz. Na żelazney kolei z Ełku do Jansborka pracuje jeßcze więcey, niż 2 tysiące ludzi. Ale wielu popochodziło do domu do kopania kartofel a tak nie ma dosyć robotników. Ten, co się na budowę podjął, pojechał był z tey przyczyny w sobotę d. 4 paźdz. do Olecka, do Gołdapi i do Darkieym, aby robotników poßukał ale tylko 40 mężów zebrał. Słuchać więc, że koley aż 16 listopada otworzona będzie.
Gazeta Lecka nr 42, 16 października 1885 r.
Z Prus Wschodnich d. 18. paź. Jak słychać, to będzie nowa koley żelazna z Królewca do Tylży, a potem z tamtąd na Ragnetę i Pilkały do Stołupian budowana.
Gazeta Lecka nr 43, 23 października 1885 r.
Lidzbark (Lautenberg) 18 list. Budowa kolei żelazney z Iłowa do Działdowa ma się zacząć. Na 25 list. będzie termin względem tey sprawy.
Gazeta Lecka nr 48, 27 listopada 1885 r.
1886
Lidzbark (Lautenburg) d. 18 maja. Tuż pod miastem naßem poczęto 14 maja kopać na zbudowanie kolei żelaznej z tego mieysca do Działdowa i Jabłonowa.
Gazeta Lecka nr 22, 29 maja 1886 r.
Lidzbark, (Lautenburg) 14. lip. Już pracują robotniki przy budowie kolei żelazney. Między miastem a fabryką maßyn usypali wysoką groblę, która widokowi na południe przeßkadza.
Gazeta Lecka nr 30, 23 sierpnia 1886 r.
Lidzbark, (Lautenburg), 26. paźdź. Pierwßy budynek na dworcu nowey kolei żelaznej już zbudowany. A i dom gościnny też już gotowy i poświęcony.
Gazeta Lecka nr 45, 5 listopada 1886 r.
Węgobork, 2 list. Słychać, że koley żelazna ma być ze Stołupian, na Gołdap i Węgobork do Korßów budowana. Przebąkują, że seymik powiatowy w Gołdapi już o tem rozprawuje, iż chce dać zapłatę tym w powiecie swoim, którzyby musieli część pola odstąpić, na których koley maja budować.
Gazeta Lecka nr 46, 12 listopada 1886 r.
1887
Działdowo, 27. maja. Groble kolei żelazney z Iłowa do Działdowa są już usypane i nastąpią teraz inne roboty. Do żelazney drogi z Działdowa na Nibork do Olßtyna wożą już kamienie.
Gazeta Lecka nr 23, 10 czerwca 1887 r.
Nidbork, 21. lipca. Budowa kolei żelazney z Olßtynka do Działdowa idzie sporym krokiem. Nayprzód było postanowione, że koley na pierwßego grudnia 1888 ma być na używanie oddana, ale teraz ma to już pierwßego lipca się stać.
Gazeta Lecka nr 30, 29 lipca 1887 r.
Działdowo, 17. sierp. Kolei żelazney z Brodnicy do miasta naßego nie zdążą do pierwßego września zakończyć i stanie się to aż 1 października. Ale w Brodnicy do Lidzbarka będzie koley 1 września otworzona z wielką uroczystością.
Gazeta Lecka nr 34, 26 sierpnia 1887 r.
Działdowo, (Soldau). Dnia 1 października będzie koley żelazna między Działdowem i między Brodnicą (Straßburg) otworzona. Do tego czasu nie będzie daley poczta między dwoma mieyscami dochodziła. […]
Gazeta Lecka nr 38, 23 września 1887 r.
Szczytno, 10 list. Na 15 listopada będzie z kolei z Olßtyna do Działdowa i Iłowa prowadzącej, którą budują, kolej z Olßtyna do Olßtynka otwarta i na używanie oddana.
Gazeta Lecka nr 46, 18 listopada 1887 r.
Ostród, d. 15. grud. Na 19. grud. był seymik powiatowy zwołany. Rząd chce koley żelazną z Olßtynka na Ostród i Miswald do Elbląga i Malborka pobudować. I żąda od powiatu, aby grunta do budowy darmo dał rządowi. Nad tem punktem ma seymik obradować.
Gazeta Lecka nr 51, 23 grudnia 1887 r.
1888
Działdowo, 15 list. Jak słychać, to będzie w Iławie dworzec kolei żelaznej elektryczną światłością oświecony.
Gazeta Lecka nr 47, 23 listopada 1888 r.
1889
Morąg, […] Dnia 28 stycznia pojechali 4 panowie ztąd, jako poselstwo do Bydgoßczy, chcąc podać suplikę komisyi, aby z Morąga na Libßtadt do Ornety koley zbudowano.
Gazeta Lecka nr 6, 8 lutego 1889 r.
Lidzbark, 30. kwietnia. Posiadacz ßlacheckiego Bryńska przedsięwzięli Z Bryńska do Klonowa tramwajowe koley – koley, na którey konie ciągną – pobudować.
Gazeta Lecka nr 19, 10 maja 1889 r.
Królewiec, 11. maja. Koley żelazną ztąd do Labiewa pilnie budują.
Gazeta Lecka nr 20, 17 maja 1889 r.
Gołdap, 12. lipca. Pan minister spraw wewnętrznych obiecał, że koley żelazna ma ze Stołupian na Gołdap do Węgoborka być budowana.
Gazeta Lecka nr 29, 19 lipca 1889 r.
Gołdap, 7 sierpnia. Wczoray przybyli z Bydgoszczy do nas dway urzędnicy królewscy, jadąc z Stołupian i odjechali na wozie do Gierdaw i do Królewca. Jak słychać, to podglądają tą stronę, gdyż nowa koley żelazna ma być budowana.
Gazeta Lecka nr 33, 16 sierpnia 1889 r.
Stołupiany, 16. sierpnia. Pogłoska, że pan minister spraw wewnętrznych, objeżdżając pußcze naße, był powiedział, iż koley żelazna ze Stołupian do Gołdapi, a potem aż do Węgoborka ma być budowana, potwierdza się. W końcu przeßłego tygodnia objeżdżała komisya budownicza mieysca miedzy temi miastami, aby linii się dobadali, którąby koley naypożyteczniey mogła być zbudowana i żeby przedrobity się zacząć mogli. Wßyscy mießkańcy mieysc, aż na 40 kilometrów od linii tey leżących, bardzo się z budowy tey radują, spodziewając się, że koley aby przez róg parafii Żytkiskiey i między Żytniemami i Melkiemami budowana będzie.
Gazeta Lecka nr 34, 23 sierpnia 1889 r.
Jansbork, 6 wrz. Jak słychać, to ma być koley żelazna budowana z Szenslisa na Biskupiec na Warmii do Ządzborka, a Piecki do Rudcianych.
Gazeta Lecka nr 38, 20 września 1889 r.
Labiewo (Labiau). Koley żelazna z Królewca do miasta naßego już gotowa i będzie wnet do powßechnego użytkowania oddana. Na nową koley tę przybędzie wiele urzędników z drugich kolei.
Gazeta Lecka nr 39, 27 września 1889 r.
Królewiec, 16. paźdz. Nowo otwarta koley żelazna od nas do Labiewa (Labiau) poczyna bardzo dobry przynosić pożytek, albowiem wielu osób na niey jeździ i wiele towarów przewożą. Na dalßym torze jey, z Labiewa do Tylży pracują bez przestanku, iż bez wątpienia i ta d. 1 października 1890 r. gotowa będzie. Koley ta będzie prowadziła przez naybogatße strony Litewskiey żuławy. W przyszłym roku zaczną i koley ze Stołupian na Gołdap, Darkieymy do Węgoborku budować.
Gazeta Lecka nr 43, 25 października 1889 r.
Z Wschodnich Prus pißą. W naßey prowincy mają nowe koleje żelazne być budowane. Jedną koley mają budować z Królewca na Landsbork, Liebark (Heilsberg), Zybork, Rathsils i Biskupiec na Warmii do Jansborka, albo do Szczytna, a drugą, z Królewca na Małą Gnie do Ełku.
Gazeta Lecka nr 47, 22 listopada 1889 r.
II. Ruch pociągów
1884
Lec, 2. czerwca. Pan landrat tuteyßy publikuje w kreysblacie, że od 4 czerwca tylko po części drogi przez koley żelazną prowadzące pod strażą kolejową będą, a bariery będą tam zdjęte, przy których nie będzie żadney straży. Pan landrat rozkazuje magistratom i urzędom na majątkach i po wsiach, aby te do znajomości ludzi, jak nayspießniey podali.
Gazeta Lecka nr 23, 6 czerwca 1884 r.
1887
Działdowo, (Soldau). Nową koleją żelazną między Jabłonowem i miastem naßem tośmy sprostowali, albo i nie sprostowali, że co dzień przed południem ani gazet, ani listów nie dostajemy. Przedtem dostawaliśmy poczta z Berlina wßystko już o dziesiątey godzinie przed południem, a teraz koleją o pierwßey godzinie po południu. Przez to mają handlarze i inni wielką ßkodę. Z Lidzbarka posłano już prośbę do zwierzchności, aby i ranny pociąg postanowiono.
Gazeta Lecka nr 42, 21 października 1887 r.
1888
Ełk, 6 maja. Dotąd chodziło tylko dwu pociągów między Gołdapią i miastem naßem; ale teraz nadeßła wiadomość, że od pierwßego lipca jeßcze i trzeci pociąg ma chodzić między temi dwoma miastami. Przydany trzeci pociąg ma z tąd o dziwiątey godzinie rano odchodzić, a z Wystruci ma tutay pociąg o wtórey godzinie po południu przyjeżdżać.
Gazeta Lecka nr 18, 11 maja 1888 r.
1889
Ełk, 2. stycznia. Teraz będzie żelazna koley południowa co dzień kartki i na powrót wydawała.
Gazeta Lecka nr 2, 11 stycznia 1889 r.
III. Wypadki, sabotaże
1880
Kowale, w kreyzie oleckowskim, 8. czerwca. W sobotę dnia 29. maja dął tęgi wiatr u nas, a ująwßy jeden wóz kolei żelazney na ßynach stojący, pędził go ku Oleckowi. Ale tegoż czasu jechał pociąg robotniczy z Olecka i uderzył o on wóz, wiatrem pędzony. I pokrußyło się kilka wozów pociągu na kawałki, a dwa mężowie są ciężko ranieni. Podßukunek wykaże, kto temu winien.
Gazeta Lecka nr 24, 11 czerwca 1880 r.
Toruń, 30. sierp. Wieczór dnia 23. sierpnia jechał pociąg kolejowy z podróżnymi, z Warßawy do Torunia na Aleksandrowo. A w Łowiczu, na dworcu kolei żelazney, wjechał na pociąg towarowy, który tam uporządkowano. Prowadnik masiny pociągu osobowego pomiarkował w prawdzie niebezpieczeństwo pociągowi jadącemu grożące, ale w przeciągu tak krótkiego czasu nie zdążył pociągu wstrzymać, który dopiero o pociąg towarowy mocno uderzył. Masina pociągu osobowego i pięć innych wozów osobowych są podrzeźdzone, a kilka innych wozów mocno ußkodzone. Dwadzieścia podróżnych poniosło ciężeyße i lżeyße rany, ale prync oldenburski, który pociągiem tym jechał został zdrowiuchnym. Stacja Łowicz leży niedaleko od Aleksandrowa w Polsce. Podróżni musieli aż do Włocławkau w wozach bydlęcych jechać i aż od tego miasta pojechali daley wozami osobowymi i stanęli w Toruniu aż o pół do pierwßey godziny w nocy.
Gazeta Lecka nr 36, 3 września 1880 r.
Wystruć, 20. grud. Pociąg kolejowy z Prostk, co dnia 11. grudnia wieczór o 9. godzinie 55 minut tutay miał stanąć, zapóźnił się o półtrzeci godziny, bo się w Kowalkach był wykolejował, to jest z kolei wyskoczył. Szkoda się przy tem żadna nie stała.
Gazeta Lecka nr 52, 24 grudnia 1880 r.
1881
Kłajpeda czyli Memel, 10 wrześ. Dnia 1 września wieczór o 7 godzinie i 28 min. jechał pociąg kolei żelazney z Pojegów do Tylży. A gdy przejechał przez most kurmerßerski, to zadrżał bardzo mocno po kilka razy. A gdy potem się doświadczono, dla czego się to stało, to znaleziono na prawey ßynie płytę kamienną, kawał daley 2 bale, na ßynę prawą położone, jeden opodał drugiego leżący. Ale na ßczęście żadna ßkoda się nie stała, gdyż machyna kolejową plitę i bale częścią pokrußyła, częścią na stronę rzuciła. Gdyby pociąg się był wykolejował, tedyby wiele się było ßkody stało. Jak się ta zbrodnia była wykonała, tego nikt nie mógł pojąć, gdyż przed chwilą tylko stróż był nad całą przeßedł koleją.
Gazeta Lecka nr 37, 16 września 1881 r.
Tylża, 11 paźdz. Donosiliśmy już raz, że w miesiącu wrześniu pobliżu miasta naßego po dwa razy różne rzeczy na ßyny kolei zelazney położono, aby się pociąg wykolejował. Dyrekcja obiecała 30 grzywien a stancwaltostwo 300 grzywien, nagrody temu, ktoby wyjawił zbrodniarza. Dopiero areßtowano człowieka, który dawniey był robotnikiem na kolei i którego odpuszczono. Ale trzeba, dodać, że na tem mieyscu jest za mało dozoru. Pierwey było tam trzech dozorców, a dopiero jest tylko jeden. To nie sprawa. Jeden nie zdąży wßystkiego opatrzeć.
Gazeta Lecka nr 41, 14 października 1881 r.
1882
Ełk, 23 stycz. Dnia 12. stycznia był wicher tęgi. A ten oderwawßy na dworcu kolei żelazney w Olecku kilka wagonów, pędził je aż pod Kijewo. Aż tu przypędził pociąg z Ełku i uderzył na wagony, przez co lokomotywa, to jest prawy wóz parowy i kilka wozów są ußkodzone. Z podróżnych nikt ßkody nie poniósł.
Gazeta Lecka nr 4, 27 stycznia 1882 r.
Szwiec, 4 lipca. Na kolei żelazney między Tucholą i Laskowiczem, którą dopiero budują, stało się d. 27 czerw. wielkie nießczęście; albowiem pociąg robotniczy przejechał jednego robotnika, który na mieyscu umarł.
Gazeta Lecka nr 27, 7 lipca 1882 r.
Prostki (w powiecie leckim), 20. lipca. Na kolei żelazney między Wydyminami i Leckiem było następujące zdarzenie: Trzyletnie dziecię pewnego strożnika kolejowego usnęło na drodze miedzy ßynami żelazney kolei. A gdy prowadnik kolejowy dziecię zdaleca poznał, to było już za późno pociąg wstrzymać. I zjechał zwolna daley, ale nie gwizdnął, aż pociąg był za dziecięciem, któremu nic nie ßkodziło. A przekonawßy się przewodnik, że nad dziecięciem przejechali, to aż tedy zagwizdał. Dopiero ocuciło się dziecię, ale z przestrachu zachorzało.
Gazeta Lecka nr 30, 29 lipca 1882 r.
1883
Lec, d. 27. kwietnia. Gdy w niedzielę d. 22 kolejowy pociąg nocny z Lecka do Widimin jechał, to uderzył razem na jakąś przeßkodę, ale bardzo ciężką. I zdołali pociąg wstrzymać. A gdy potem podßukanie przedsięwzięli, to wykazało się, że dwa kamienie po centnary mające, na ßynach leżały. Lokomotywa i wóz pakunkowy są mocno ußkodzone. Słychać, że przebąkują iż to jeden parobek miał zrobić, który się z uczynku swojego chwalił, a i w pewnym domie się skrył, przyglądając się co z tego wyrośnie. Trzy sta grzywien nadgrody jest przymówiono temu, któryby winowaycę tak udał, żeby mógł do odpowiedzialności być przyciągniony. Rzecz to haniebna stała się pode wsią Siedliskami, między Lecem i Wydyminami leżącymi.
Gazeta Lecka nr 18, 4 maja 1883 r.
Darkieymy, 23. czerw. Dnia 17. czerwca namale co się wielkie nießczęście na kolei żelaznej nie stało. Krótko przed tuteyßym mostem zepsował się kocioł parowy, a z niego buchała nie tylko para, ale i wrząca woda. Ażeby oparzeniu ujść, to musieli prowadnik pociągu i palacz za kratki umknąć, a pociąg leciał bez prowadnika do dworca kolei żelazney i aż za dworzec można go było aż w Strepkach wstrzymać. Tedy posłano do Gołdapi po lokomotywę, albo maßynę do prowadzenia pociągu.
Gazeta Lecka nr 26, 29 czerwca 1883 r.
Szczytno, 5. października. Jeßcze nie długo mamy koley żelazną, a już parę razy było nießczęście. W niedzielę dnia 23. września, wieczór, krótko przed ósmą godziną, wjechał pociąg z Olßtyna przyjeżdżający na pociąg wozów roboczych, gdyż bezpieczeństwem na dworcu zaniedbano, albo nie dość ostrożnie postąpiono. Jeden wóz roboczy jest wcale potarty, a lokomotywa także cokolwiek ußkodzona. Bogu dzięka iż nikt z ludzi ßkody nie poniósł. Dnia 1 października także stała się przygoda między Gromem i Szczytnem. Ktości położył drzewo na koley, a z tey przyczyny wykolejowało się kilka wozów roboczych. Hamularzowi podrzeżdżył pociąg oba golenie.
Gazeta Lecka nr 41, 12 października 1883 r.
1887
Lidzbark, 25. sierp. W sobotę d. 20 sierpnia uderzył na kolei brodnicko-lidzbarskiej pociąg robotniczy pod Radoskiem na wagony. A to uderzenie było tak gwałtowne, że kilka wozów roboczych jest pogruchotanych i że lokomotywa jest ußkodzona. Z pomiędzy ludzi nikt żadney nie poniósł ßkody.
Gazeta Lecka nr 35, 2 września 1887 r.
Nidbork, 22. paź. Wczoray po południu wykolejowała się (to znaczy, wyskoczyła z szyn kolejowych) lokomotywa rossyjska z pięcioma wagonami w Iłowie na dworcu kolei. I proßono warßtat narzędy o maßynę z Malborka, która bez odwłoki przybyła i z biedy wypomogła. Z ludzi nikt ßkody nie poniósł.
Gazeta Lecka nr 44, 4 listopada 1887 r.
1888
Niemiecka Iława, 11. mar. Pod Rudziądzem (Radniß) między miastem naßem i Ostrodem uderzył dzisiay po południu pociąg poßpieszny o pociąg towarowy, który stojał. Tylko jeden hamulec pękł, podróżni żadney nie ponieśli ßkody, jak tylko tę, że się mocno polekli. Pociąg przyjechał do nas cała godzinę późniey.
Gazeta Lecka nr 11, 16 marca 1888 r.
Działdowo, 25. lipca. Budują z Działdowa koley do Olßtyna. Niedawno za budowniczego przysłano tutay Sternkoppa co nad budową dozoruje. Dnia 20. lipca pojechał z pociągiem robotniczym do Olsztyna. Krótko przed miastem, gdy pociąg już powoli jechał, to skoczył Sternkopf z pociągu ale na gromadę dziarna, że z niego pod koła pociągu się skulował, które wyżßa część ciała jego przejechały i tak go pokaleczyły, ze z powodu tego umarł.
Gazeta Lecka nr 31, 3 sierpnia 1888 r.
Malbork, 13 wrz. Na stacji Montowo kolei żelaznej malborsko-mławowskiey, wykolejowało się d. 10. tego miesiąca 6 wagonów i maßyna. Przyczem są tak wagony jak i maßyna mocno ußkodzone i trzeba będzie tęgiey reparatury. Bardzo wielkiem ßczęściem jest, że wozy na lewą się nie wykolejowały stronę; gdyby to na prawy bok się było stało, toby były 40 stóp w głębią runęły i wielu ludzi byłoby wielką ßkodę poniosło. Tym razem nikt z ludzi nie ußkodzony.
Gazeta Lecka nr 38, 21 września 1888 r.
Ostród, 31 paźdz. Na kolei żelazney z Wystruci do Torunia wyskoczył wczoraj wieczór z Ostrodu lecący pociąg pod Bergfredą z ßyn. Trzy urzędniki i jeden podróżny są lekko ranieni.
Gazeta Lecka nr 45, 9 listopada 1888 r.
1889
Lec, 7 stycznia. Gdy dnia 3. stycznia, we czwartek pociąg kolejowy o pól do dwunastey w południe wyjechał, to stanął jednym razem przed Sterławkami Wielkimi na gołem polu. Gdyż za długo stojał, to wystąpili podróżni z wagonów, chcąc się przeświadczyć, co się stało. I uyrzeli, iż ßtęga na kole parowozu była pękła. Gdy ja z koła zdjęli, to pojechali powoli do Rastemborka, gdzie drugi parowóz (Lokomotive) wzięto. Ale pociąg przyjechał do Królewca aż o czwartey godzinie, zamiast, coby miał o trzeciey stanąć.
Gazeta Lecka nr 2, 11 stycznia 1889 r.
Działdowo, 3 lutego. Wczoray wieczór wybuchł na dworcu kolei żelazney w Iłowie wielkim domie urzędników, ogień. Po naßą ochotniczą straż ogniową przyjechali z tamtąd nadzwyczaynym pociągiem, a z polskiego granicznego miasta Mławy przybyła przymusowa straż ogniowa z żołnierzami. A obiem tym strażom poßczęściło się nie tylko uskutecznili, że ogień się daley nie rozszerzył, ale że i wßystkie meble urzędników wyratowano.
Gazeta Lecka nr 7, 15 lutego 1889 r.
Ostród 4. lipca. Dnia 30. czerwca wykolejował się nie daleko od Rudziądza parowóz (Lokomotive) osobowego pociągu kolejowego, który o czwartey godzinie 33 minut do naßego przychodzi miasta. Bogu dzięka, że żadna inna się nie stała ßkoda. Pociąg zapóźnił się o 75 minut.
Gazeta Lecka nr 28, 12 lipca 1889 r.
IV. Klęski żywiołowe (śniegi i powodzie)
1883
Tczewo (Dirschau), 3. sierpnia. Długotrwały deßcz podlizał groblę kolei żelazney między miastem naßem i Choynicami i zsunęła się część grobli w dół. Narządzają onę.
Gazeta Lecka nr 32, 10 sierpnia 1883 r.
1884
Lec, dnia 16. grud. W tegich śniegach dnia 2. grudnia i kurzychach śnieżnych. Tak tęgich śniegów i straßnych kurzych, jakie się zjawiły dnia 2. grudnia i następującey nocy, ludzie starzy nie baczą. Przez 27. godzin nie przyßedł pociąg koleyowy ani z Królewca, ani z Ełku i nie otrzymaliśmy ani gazet, ani listów, ani jakiey inney wiadomości. Pociąg z Prostk do Królewca utknął w śniegu pod Juchami i musieli śnieg tęgi porozkopywać. Krótko przed dworcem kolei żelazney w Widyminach wykolejowała się część pociągu.
Gazeta Lecka nr 51, 19 grudnia 1884 r.
Elbląg, 3. grudnia. I u nas spadło wczoray tyle śniegu, w tem, gdy mocno kurzyło, ze ani w mieście naßem, ani w okolicy nie można było ani wyjechać, ani z domu wynieść. Pociągi kolejowe stanęły, poczty poutykały. Wcale do cudu było.
Gazeta Lecka nr 51, 19 grudnia 1884 r.
1886
Ełk. 6 lutego. Onegday, gdy śnieg kurzył, utknął pociąg kolejowy z Ełku do Jansborka jadący, w zamieci między Nowąwsią i Baytkowem. I musiało piąciu podróżnych 10 godzin w wagonie siedzieć, niż pociąg wykopano. Maßyna tkwiła tak głęboko w śniegu, że tylko jey komin widać było. A podróżni musieli głód mrzeć i zimno cierpieć. Po upłynieniu dziesięciu godzin odjechali z więzienia, ale nie do Jansborga, dokąd jechać chcieli, lecz nazad do Ełku.
Gazeta Lecka nr 7, 12 lutego 1886 r.
Lec. 4 mar. I tu była kurzawa śnieżna nie byle. Pociąg kolei utknął także w drodze, i nie dostaliśmy, ani listów, ani gazet.
Gazeta Lecka nr 11, 12 marca 1886 r.
1887
Królewiec, 13. marca. O wtórey godzinie po północy dnia dzisiejszego ßaleje u nas śnieżna kurzawa, którey mießkańcy naßego miasta już zdawnego dawna nie doczekali. Wielki obłok śnieżny zaćmił dzień, a śnieg miotany od wichru, wali się na budynki, ludzie i zwierzęta, na drzwi i na okna. Wßędzie na ulicach i na rynkach są góry śnieżne. Ani tramwaje (końskie pociągi kolejowe Pferdebahnen) ani dorożki, ani inne furmanki duże na krok się wyrußyć nie mogą. Furmanki z mlekiem i inne powozy tkwią głęboko w śniegu. Konie zaprowadzono na zabezpieczenie do chlewów. Teraz do wtórey godziny po południu żaden pociąg kolejowy do nas nie przyjechał, ostatny pociąg przybył z Prostk. […]
Gazeta Lecka nr 11, 18 marca 1887 r.
1888
Działdowo, 7. lut. Gdy kurzawy śnieżne przestały, to poczęto wczoray u nas śnieg z dróg wykopywać. Aż 80 żołnierzy do tego przyzwano. Droga do Iłowa jest wczoraj ze śniegu oczyßczona, a o trzeciey po południu pierwßy pociąg zaś mógł przybyć. Dla zamieci śnieżnych musieli podróżni przez 2 dni tutay pokutować.
Gazeta Lecka nr 7, 17 lutego 1888 r.
Lwów (Lemberg) 26. lut. W południowej Rossyi spadły takie śniegi i są takie zamiecie, że pociągi kolejowe chodzić nie mogą.
Gazeta Lecka nr 9, 2 marca 1888 r.
Z prowincyi d. 12. marca. Z powodu śnieżnych zawiejów i tęgich zamieci do dnia dzisiejszego następujące koleje żelazne w Prusach Wschodnich i Zachodnich były zawarte i nie dochodziły do nich pociągi mianowicie: koley między Olßtynem i Olßtynkiem, między Olßtynem i Jansborkiem, między Olßtynem i Kobbelbudą, między Brunsborkiem i Melzakiem, między Oleckiem i Kowalami, między Gildenbodenem i Morągiem, na Wschodnio pruskiey kolei Południowey, między Brodnicą i Działdowem, między Malborkiem i Mławką. między Prußcza (Praust) i Kartuzami i t.d.
Gazeta Lecka nr 11, 16 marca 1888 r.
Ełk, 10. marca. Już przez 2 dni przestały pociągi kolejowe chodzić, a czytelnicy żadnych gazet nie dostają.
Gazeta Lecka nr 11, 16 marca 1888 r.
Morąg (Mohrungen) 22. mar. Koley żelazna między Morągiem i Gildenbodenem już przez 3 tygodni zawarta, a pociągi po niey wcale nie chodzą. Lud a osobliwie handlarze mają przez to wielką ßkodę. A z tey przyczyny piße nawet konserwatywny Kreisblatt morągski, że przekopanie śniegu na kolei niepilnie się wykonywa, albo koley licho zbudowano.
Gazeta Lecka nr 13, 30 marca 1888 r.
Gdańsk, 26. marca. Wielka część Elbląga, Malborka, 8 wsiów nad żuławą (Niederung) i żuława – dwie mile w szerz i wzdłuż stają pod wodą. Koley między Elblągiem i Malborkiem (Marienburg) jest zawarta i zapewne zostanie zawartą, póki zalanie pól i miast i wsiów trwać będzie.
Gazeta Lecka nr 13, 30 marca 1888 r.
1889
Brodnica, 4. stycznia. W nocy z wilii na Nowy Rok napadało tu tyle śniegu, iż go na parę stóp wysoko na ziemi leży. Koley między Lubawą i Zajączkowem zawiana.
Gazeta Lecka nr 2, 11 stycznia 1889 r.
Działdowo, d. 14 stycz. Od pozawczorayßego dnia ßaleje w naßey stronie straßny wicher, który śnieg zmarzły z pól, jako kurzawę rozwiewa. Powietrze jest bialuchne i można tylko to poznać, co pobliżu jest, dalße rzeczy rozpoznać nie można. Wßystkie koleje mniey więcey ucierpiały. Pociąg do Grudziądzu utknął w śniegu między Działdowem i Płuśnicą i mógł, gdy 100 robotników go rozkopało, aż po upłynieniu całey godziny daley jechać. Wczorayßy pociąg towarowy utknął rano w śniegu pod Nowym Folwarkiem (Wießenburg). Najgorzey było na przestrzeni do Olßtyna. Pociąg, który wczoray rano o pól do ßóstey do Olßtyna odjechał, utknął przed Wielkim Kozłowem, tak że ani nazad ani ku tam się rußyć nie mógł. Z Olßtyna wypußczony pociąg odjechał wczoray rano tylko do Stabigody i musiał się wrócić, gdy daley jechać nie mógł. […] I dziś było jeßcze wiele przeßkody na kolejach. Wßystkie pociągi z Malborka do Iłowa zapóźniły się, ale do Nidborka koleją jeßcze wcale jeździć nie mogą. Pociąg, który wczoray ztąd odjechał i pod Wielkim Kozłowem utknął, aż dzisiaj po południu mógł być tutay nazad przysłany, albowiem było tam tak wiele śniegu, że aż do okien wagonów sięgał, będąc tak twardym, jak lód, a z tey przyczyny dało się wykopanie pociągu ze śniegu robotnikom mocno we znaki. Gdyż na kolei od Kozłowa do Nidborka aż do dnia dzisieyßego po południu jeßcze nie można było jeździć, to aż jutro rano pociąg tam odjedzie.
Gazeta Lecka nr 4, 25 stycznia 1889 r.
Lec, 24. lutego. Kurzyło dnia 22. i 23 lutego tak mocno, że pociągi kolejowe aż do południu dnia 24. lutego chodzić nie mogły. Pod Juchami utknął pociąg, co z Ełku do Leca jechał, a pod Iławką i pod Korßami poutykały pociągi z Królewca do Ełku jadące. Dyrekcya kolei tey przez całą sobotę i aż po południu w niedzielę żadnych pociągów nie wysyłała, gdyż się nie dało. I nie otrzymaliśmy ani listów, ani gazet przez cała sobotę. A i w niedzielę aż wieczór po piątey dostaliśmy pocztę wßystką razem, co się było zaległo.
Gazeta Lecka nr 9, 1 marca 1889 r.
Lec, 18 marca. We czwartek i w piątek dnia 14. i piętnastego była taka zawierucha śnieżna, jakiey przed tem nie było. Koleje drogi i gościńce śnieg pozawalał, iż w sobotę wieczór żaden pociąg kolejowy, ani z Królewca, ani z Ełku nie przyßedł. I nie otrzymaliśmy w sobotę ani gazet, ani listów i żyliśmy tak, jak na pustyni. W piątek też mało ludzi na targ przyjechało, bo każdy wolał w taką kurzawę doma siedzieć.
Gazeta Lecka nr 12, 22 marca 1889 r.
Ełk, 17. marca. Od poniedziałku do 15. pozawiewało koley z Jansborka do miasta naßego. […]
Gazeta Lecka nr 12, 22 marca 1889 r.
Szwiecie [Świecie], dnia 28. marca. Od pozawczoray tworzy Wisła i Czarna Woda jedyną wiele mil ßeroką, krami lodu nakrytą rzekę. […] Grobla kolei żelazney ze Świecia do Terespola nie mogła dać odporu nawalnościom i jest w całey nizinie przemokła. Między miastem naßem i między Przechowem przez 5 tygodni przeciągi [pociągi – przyp. M.P.] chodzić nie będą mogły. Chodzą tylko między dworcem przechówskim i Terespolem.
Gazeta Lecka nr 14, 5 kwietnia 1889 r.
V. Przejazdy koronowanych głów pociągami
1880
Królewiec, 5. stycz. Dnia 29. i 30. grudnia 1879 r. transportowano pośpießnym pociągiem żelaznym z Rossyi żywe ryby do stołu cesarza naßego w Berlinie, przez miasto naße, w dużych naczyniach. Stacje kolei żelazney w Królewcu, w Tczewie (Dirchau) i w Pile (Schneidemühl) otrzymały rozkaz telegramem, aby świeżey wody z rzeki przed one ryby na pogotowiu miały.
Gazeta Lecka nr 2, 9 stycznia 1880 r.
Królewiec, 21. lipca. W niedzielę przejeżdżał przez miasto naße przed południem rossyyski wielki książę Aleksey, z Berlina jadąc i wstąpił do wielkiey sali dworca kolei żelazney. Pobawił przez półtorey godziny, a potem pojechał daley do Petersborka.
Gazeta Lecka nr 30, 23 lipca 1880 r.
1881
Królewiec, 22. marca. W sobotę dnia 19 marca przejeżdżali przez Królewiec pociągiem kuryerowym, wschodney kolei żelazney, w podróży swey do Petersborka, wielki książę heski, wielki książę sasko weymarski i wielki książę rossyyski Konstantyn. Na dworcu kolei żelazney podjadłwßszy, udali się daley w drogę. W tymże samym pociągu było posłannictwo włoskie, 3 osoby, przez króla włoskiego na pogrzeb cesarza Aleksandra posłane.
Gazeta Lecka nr 12, 25 marca 1881 r.
Królewiec, 3 paź. Dnia 30 września przejeżdżał, południowym pociągiem kuryerowym, wielki książę rossyyski, Michał jadąc z Berlina do Petersborka. Przekąsił na dworcu kolei żelazney.
Gazeta Lecka nr 40, 7 października 1881 r.
1884
Królewiec d. 26. maja. Cesarzowa rossyyska przejeżdżała przez naße miasto, nadzwyczaynym pociągiem dnia 21. maja. Ale pociąg był tak wielki, że aż dwu maßyn do ciągnienia trzeba było. Na przywitanie jey przybyli już 20. maja wieczór, rossyyski posłaniec w Berlinie u dworu niemieckiego, książę Orłow i tuteyßy jeneralny konsul rossyyski doktor Wyßomierski, a rano panowie pruscy, komenderujący jenerał v. Gottberg, naczelny prezydent v. Schliekmann i policyyny prezydent Dewens.
Gazeta Lecka nr 12, 30 maja 1884 r.
1887
Edykuny, 30. paźdz. Wczoray przed południem przyjechał rossyjski cesarski kolejowy pociąg nadworny z Wierzbołowa (Wirballen), gdzie stoi, na próby do Gąbina i wrócił się nazad do Wierzbołowa. Na nim ma rossyjska familia cesarska wrócić się lądem do Petersborka.
Gazeta Lecka nr 45, 11 listopada 1887 r.
Słownik wyrazów
kreys, kreyz (właść. Kreis, niem.) – powiat.
kreysblat (właść. Kreisblatt, niem.) – powiatowy dziennik urzędowy.
latosi (np. rok) – obecny.
, (nawet nie wiem jak dawno temu ) pozwalam sobie zamieścić kolejowe notatki z Gazety Leckiej na forum.Gazeta Lecka o kolejach w
Prusach Wschodnich i nie tylko.
Notatki prasowe
Gazeta Lecka (Lec to dawna nazwa Giżycka) była wydawana w latach 1875-1889, ukazywała się raz na tydzień. Chociaż była pismem polskim, do druku używano gotyckich czcionek, spotykanych raczej w niemieckich publikacjach. Przy przepisywaniu notatek zachowałem oryginalną, bardzo ciekawą pisownię. Polskie głoski „sz” lub „ś” zastępowano często niemiecką literą „ß”. W każdym numerze Gazety Leckiej poświęcano jedną lub dwie szpalty na informacje z Prus Wschodnich i Zachodnich, wśród których znalazły się między innymi krótkie informacje o kolei, dziś stanowiące unikatowe polskie źródło dla badaczy historii dróg żelaznych tego regionu. Przytoczone niżej notatki nie wyczerpują tej tematyki. Pominąłem kilka, które wydały mi się mało interesujące. Do kilku numerów Gazety Leckiej nie udało mi się dotrzeć. Przepisując notatki zachowałem oryginalną pisownię. Dotyczy to także nazw własnych, na przykład miast.
I. Planowanie, budowa i otwarcie linii kolejowych
1875
Kłaypeda, 20. kwiet. Otworzenie nowozbudowanej drogi żelaznej między Tylżą i Kłaypedą (Memel) nastąpi dnia 15 maja.
Gazeta Lecka nr 17, 30 kwietnia 1875 r.
Wystruć, 13. maja. Żelazną drogę z Wystruci na Darkieymy, Gołdap i Oleck do Prostk poczną na jesieni budować.
Gazeta Lecka nr 19, 14 maja 1875 r.
1876
Wystruć. 29. sierp. Żelazną drogę ztąd do Prostk poczęto już budować. Pójdzie na Darkieymy, Gołdap i na Oleck.
Gazeta Lecka nr 35, 1 września 1876 r.
1877
Lec, 12 kwietnia. Już budują pilnie drogę żelazną z Wystruci do Ełku, osobliwie pod Darkieymami.
Gazeta Lecka nr 15, 13 kwietnia 1877 r.
Ełk, 12. czerw. Żelazną koley między Oleckiem i Ełkiem poczną dopiero budować.
Gazeta Lecka nr 24, 15 czerwca 1877 r.
1878
Wystruć, d. 20. maja. Usypanie grobli kolei żelaznej wystrucko=prostkowey już ztąd do Darkieymów się wykonało. Pociąg robotny jeździ już do pußczy bredlausowskiey. A tak na sto ludzi robi tam, aby śwele i ßyny położyło i przynitowało, że pociąg co dzień tak na 400 metrów daley iść może [...]
Gazeta Lecka nr 21, 24 maja 1878 r.
Królewiec d. 20 czerwca. Dyrekcya wschodniey kolei żelazney pracuje i robi obrachunki względem budowy kolei żelaznej z Ełku do Jansborka. Na Ełk budują także koley żelazną z Wystruci do Prostk, a na Ełk idzie i droga żelazna południowa z Królewca do Prostk.
Gazeta Lecka nr 25, 21 czerwca 1878 r.
Ełk d. 17. wrześ. Roboty anßlagowe żelazney drogi z tąd aż do Jansborka drugiey klasy, już zakończone. Biuro drogi żelazney z Olecka do Ełku przeniesiono do Prostk.
Gazeta Lecka nr 38, 20 września 1878 r.
1879
Juchy w Kreyzie leckim 17 lut. Dyrekcya wschodnio-pruskiey kolei żelazney chce na dworcu tuteyßey kolei żelazney zakład wody wyprowadzić. Dom ku temu końcowi ma być zbudowany na zgrzępie do stawu młyńskiego, przy kamieniu 187. Osobliwym przyrządem będzie tam woda do budynka ze stawu wciągniona i chcą tey wody co dzień tak na 20 metrów kubitowych brać.
Gazeta Lecka nr 8, 21 lutego 1879 r.
Wystruć, 28 kwiet. Podobno będzie koley żelazna między Wystrucią i Prostkami dnia 1 lipca otwarta.
Gazeta Lecka nr 18, 2 maja 1879 r.
Gołdap. 18 czerw. Dnia 17 i 18 uznała komissya koley żelazną z Wystruci do Prostk za gotową. Na pierwszego lipca boday poczną na niey jeździć.
Gazeta Lecka nr 25, 20 czerwca 1879 r.
Oleck, 8 lipca. I u nas weßła nowa zorza. Już koley żelazną dnia 1 lipca otworzono. Już raniuchno zebrało się bardzo wiele ludu ze wsiów do miasta naßego; miasto było na uroczystość pięknie przyozdobione. A gdy pierwßy pociąg nadjechał, to wydaliśmy wielkie i głośne okrzyki radości. Bankiet w domu gościnnym Boja i zgromadzenia w wielu sadach i domach gościnnych zakończyły ten tak bardzo ważny dla całey naßey okolicy.
Gazeta Lecka nr 28, 11 lipca 1879 r.
1880
Morąg, 30. marca. Koley żelazna ma być budowana z Gildenbaden na Pruski Holąd do Olßtyna. Minister wydał już rozkazy na to.
Gazeta Lecka nr 14, 2 kwietnia 1880 r.
Lec, 14. czerwca. Zarząd wschodno pruskiey kolei południowey daje tu w Lecu na Lewientynie, jeziorze, przystań (hafen) budować, na zabezpieczenie handlu na batach parowych i drzewa, żeby tam wßystko było zabezpieczone przed wichrami i wołami jeziora Lewientyna.
Gazeta Lecka nr 17, 23 kwietnia 1880 r.
Jansbork, 13. czerwca. Już jest postanowiono, ze koley żelazna ma być budowana z Ełku do miasta naßego.
Gazeta Lecka nr 17, 23 kwietnia 1880 r.
Królewiec, 13. czerw. Również ma i z Królewca do Labiewa koley żelazna być budowana.
Gazeta Lecka nr 17, 23 kwietnia 1880 r.
Gąbin, 20. kwietnia. Minister robót publicznych rozrządził i rozkazał dyrekcyi wschodno=pruskiey kolei żelazney, aby przystąpiła do przygotowawczych robót kolei żelazney drugiey klassy z Ełku do Jansborka, a potem daley na Szczytno do Olßtyna. Budowa ma się na koßt królewski wykonać, kiedy kreyzy dadzą darmo grunt do żelazney drogi. Bez wątpienia przystaną na to wßystkie kreyzy.
Gazeta Lecka nr 17, 23 kwietnia 1880 r.
Morąg, 20. kwietnia. Zwierzchność tuteyßa upraßała, aby przygotowawcze prace do budowy żelazney drogi z Gildenbaden do Olßtyna przedsięwzięto, gdyż ludzie tam są w biedzie. Minister rozkazał i względem tey drogi dyrekcyi wschodno=pruskiey kolei żelazney, aby tę rzecz wykonała. Dnia 14. kwietnia przybyli już mistrzowie budownicy i miernik, aby wßystko wymierzano. Kiedy droga z Ełku do Olßtyna na Morąg do Gildenbaden zbudowana będzie, tedy będzie można z Olecka i z Ełku aż do Elbląga żelazną jeździć drogą.
Gazeta Lecka nr 17, 23 kwietnia 1880 r.
Olßtyn, 20. listopada. Seymik kreyzowy miał dnia 15. listopada posiedzenie swoje. Rząd żądał, aby kreys olßtyński dał darmo grunt do kolei żelazney, kiedy będzie ze Szczytna do Olßtyna budowana. Ale seymik powiatowy nie przystał na to, żądając, aby inakßy plan oney budowy mu był przedłożony.
Gazeta Lecka nr 48, 26 listopada 1880 r.
Jansbork, 26. listop. Jak świadomo, to idzie o to i toczą się rozprawy według tego, aby żelazną koley z Jansborka na Szczytno do Olßtyna pobudowano. Ale ta koley ma być wężeyßa, niż inne. A z tey przyczyny nazywają takową koley, koleyą drugiego porządku. Ale rząd żąda, jak to zwyczaynie bywa, żeby kreys dał darmo grunt do budowy kolei żelazney, a z swojey kreyzowey kassy tych wynagrodził, co przez tę budowę są ußkodzeni. Przed kilkoma dniami obradował nad tą rzeczą seymik kreyzowy (Kreistag), i przystał na to i zezwolił, że kreys ma złożyć 6000 grzywien. Ale to tylko tedy ma się stać, kiedy rząd za grunt w pußczy królewskiey, kolei żelazney odstąpiony, nic nie weźmie.
Gazeta Lecka nr 49, 3 grudnia 1880 r.
1881
Nidbork, 16. maja. Minister spraw robót publicznych rozkazał dyrekcyi żelaznych dróg w Bydgoßczy (Bromberg), ażeby anßlagi zrobiła żelazney drogi z Olßtyna do Iłowa, a ci co na tey linii grunta posiadają, mają na to zezwolić, aby na ich gruntach mierzać dali, tym co anßlagi robić będą. Za to otrzymają nagrodę. Jak słychać, to ma koley żelazna na następujące miasta i wsie być budowana: Z Olßtyna na Duży Bartąg, Gągławki, Ząbie, Kurki, Likusy Małe i Duże, Glinki, na miasto Nidbork, Kamionki pod Turowem, Warzyny, Gorowo, Skudayny, Krokowo, Purgałki i Iłowo. Koley żelazna poßłaby tędy przez pußcze królewskie w kreyzach olßtyńskim i nidborskim i byłoby to bardzo pożyteczną rzeczą, byłby bowiem wywóz drzewa i drew z pußcz bardzo łatwy. Na przyßły rok ma, po anßlagach skończonych, budowa tey kolei żelazney być zaczęta.
Gazeta Lecka nr 20, 20 maja 1881 r.
Nidbork, 4 czerwca. Miasto Olßtynek usiłuje się, aby koley z Olßtyna do Iłowa na Nidbork prowadząca, na Olßtynek budowano i żeby tam dworzec kolei postawiono.
Gazeta Lecka nr 23, 10 czerwca 1881 r.
Szczytno, 15. czerwca. Rząd chce, jakeśmy już raz napomknęli, z Jansborka na Szczytno do Olßtyna koley budować żelazną, jednak żądał od tych kreyzów, aby za pole, do kolei użyte, kreyzy opłacali tym, którym kawały gruntów do budowy odebrane będą. Kreyzy jansborski i ßczycieński przystali na to i ale olßtyński ani ruch. Ten żądał bowiem, aby ówte oba kreyzy i w jego kreyzie płatę na sobie przyjęli. A tak nastąpiła odwłoka. Koßta odstąpionych gruntów w kreyzie olßtyńskim wynoßy 68 tysięcy grzywien. A ten koßt miał na owte oba kreyzy być podzielony. Jednak pogodzili się Olßtynianie, za doczynkowaniem się landrata Lilie z ówtymi dwoma powiatami. Kreyzy jansborski i ßczycieński mają 60 tysięcy grzywien płacić, a olßtyński reßtę. Bogu dzięka, ze się ugoda stała.
Gazeta Lecka nr 24, 17 czerwca 1881 r.
Jansbork, 21. czerwca. W sprawie budowy kolei żelazney ztąd na Szczytno do Olßtyna zezwolił tuteyßy seymik kreyzowy dla okupienia pól do kolei żelazney w kreyzie olßtyńskim 25 tysięcy grzywien. Ale seymik kreyzowy chce się także o to starać, aby drugorzędną koley żelazną z Ełku do Jansborka pobudowano.
Gazeta Lecka nr 25, 24 czerwca 1881 r.
Gołdap, 17 sierp. Groblą kolei żelazney pod Rudami i Gmilienzuh trzeba zawße było narządzać, gdyż się wiele razy zepsowała. Również robiło się i z groblą pod Gmilienzuh. Ale latoś stała się na mieyscach tych poprawa gruntowna, a tak można się tego spodziewać, że odtąd pociągi kolei żelazney żadney nie będą miały przeßkody.
Gazeta Lecka nr 33, 19 sierpnia 1881 r.
Nidbork, 21 sierp. Z naßych stron poślą wkrótce prośbę do ministra robót publicznych, aby się o to postarał, żeby koley żelazną z Olßtyna na Nidbork do Iłowa, jak nayprędzey, budować zaczęto.
Gazeta Lecka nr 34, 26 sierpnia 1881 r.
Jansbork, 6 wrześ. Na wiosnę pocznie się budowa kolei żelazney z Jansborka do Olßtyna i ma robota sporo iść i wnet być zakończona. Bo nam też i kolei mocno trzeba, albowiem byliśmy dotąd jakby od całego świata odcięci.
Gazeta Lecka nr 36, 9 września 1881 r.
1882
Jansbork, 6. marca. Seym postanowił, iż żelazna koley drugorzędna ztąd do Szczytna będzie budowana w przyłączeniu do jansborsko-olßtyńskiey żelazney kolei!
Gazeta Lecka nr 10, 10 marca 1882 r.
Ełk, (czyli Lek) 24. paź. Na wiosnę poczną żelazną koley od nas do Jansborka budować.
Gazeta Lecka nr 43, 27 października 1882 r.
1883
Królewiec, 15. stycznia. Koleje żelazne z Morąga do Olßtyna i z Olßtyna do Szczytna mają w jesieni latosiego roku być otworzone i do używania oddane, jako i koley nadwiślańska; a kolej ze Szczytna na Jansbork do Ełku roku następującego.
Gazeta Lecka nr 3, 19 stycznia 1883 r.
Sztum w Prusiech Zachodnich dnia 1. marca. U nas budują koley żelazną, tak zwaną koleją miast Nadwiślańskich. Ledwie co poczęto jeździć na części tey kolei, alić już nastąpił wypadek niepomyślny. W przeßłym tygodniu chciał pod Tysnowem, w powiecie kwidzyńskim, pewny handlarz bydłem na wozie we dwa konie przez koley wymienioną przejechać, choć słyßał, że pociąg robotniczy nadjeżdża. A chciał to na mieyscu wykonać, gdzie żadney drogi przez koley nie było. A gdyż przejechać nie zdążył, to zeskoczywszy z woza, odpiął od niego konie i uciekł z nimi z kolei. Pociąg kolejowy potarł wóz na kawałki. Przeciwko handlarzowi bydłem jest podßukunek podniesiony.
Gazeta Lecka nr 10, 9 marca 1883 r.
Reßel, 12. marca. Onegday udało się poselstwo z kreyzu reßelskiego, ßczycieńskiego i ządzborskiego do Berlina z prośbą do ministra kolei żelaznych, aby jak najspießniey, żelazną koley z Korßów na Reßel, Sorkwity, do Szczytna pobudowano. To nie co nowego. Albowiem już 10 lat temu, gdy w Królewcu towarzystwo się utworzyło bogatych panów, którzy koncessyi na budowę kolei z Korßów na Reßel, Sorkwity i Szczytno aż do polskiey granicy żądali, gdyżby to nayprostßa droga do Warßawy była. I otrzymali koncessyę i dali anßlagi zrobić. Do towarzystwa tego należały i bogaci Angielczycy. Ale prawie onego czasu, roku 1873, były interesa kolei żelaznych niepomyślne, a tak zlękli się Angielczycy, obawiając się, że zysk tey budowy będzie lichy. A tak poniechali przedsięwzięcia tego. Aż roku 1881 poczęto budowy tey dochodzić.
Redaktor dodaje: naßem zdaniem jest, że czem więcey jest kolei żelaznych, tem pożyteczniey dla ludzi. Ale czemu ma ta koley ządzbork minąć. Na Sorkwity poßłaby koley przez małą część kreyzu ządzborskiego, ale gdyby na Ządzbork ją budować, tedyby ßła przez pośrodek kreyzu ządzborskiego, aby mu daley pożyteczniey było.
Gazeta Lecka nr 11, 16 marca 1883 r.
Z granicy rossyyskiey, 13. maja. Podług pewnych wiadomości budują Rossyanie przy wsi ßrenie, na południe od Kowna leżącey, twierdzę, którą z Wilnem i Witebskiem żelazną drogą chcą złączyć, jako i z Grodnem i Grajewem. Szańce pod ßrenem ułatwiają przeprawienie przez Niemen i są bardzo ważnym punktem w uzbrojeniu zachodniey części kraju rossyyskiego.
Gazeta Lecka nr 20, 18 maja 1883 r.
Elbląg, 15 lip. Dnia 1 września będą otworzone i do używania oddane następujące koleje żelazne: 1) od Morągu do Olßtyna 2) z Olßtyna do Szczytna.
Gazeta Lecka nr 29, 20 lipca 1883 r.
Tylża, 29. lipca. Dnia 1. sierpnia byli do Tylży przyjechali pan naczelny prezydent v. Szlikmann i prezydent rejencyi gąbińskiey von Szleynmann na obrady z pewnem towarzystwem mając zamiar budowania kolei żelazney z Labiewa (Labiau) do Tylży.
Gazeta Lecka nr 31, 3 sierpnia 1883 r.
Działdowo, 7. listopada. Dnia 3. listopada przybyli do nas radca rejencyyny Arnoldt z Królewca, landrat niborski i dway posłowie kreyzowi, radca rejencyyny Fink z Kwidzyna i landrat z Brodnicy z dwoma posłami kreyzowymi, na obrady. Albowiem rząd chce koley żelazną z Jabłonowa na Brodnicę i Lidzbark do Działdowa budować, a przytem idzie o to, czy kreyzy darmo dadzą grunta do kolei, to znaczy, czy sami chcą właścicielom zapłacić z kas kreyzowych. Na to powiedzieli niektórzy, że rząd ma płatę tę na siebie przyjąć. Koßta za wynagrodzenie właścicielom ma na 200 tysięcy grzywien wynosić. Nayprzód gadano o tem, ze koley nie do Działdowa, ale do Iłowa miała sięgać, ale dnia 3. listopada postanowiono, że do miasta naßego, a potem na Nidbork i do Szczytna, a tak byłaby koley żelazna nad granicą od Gołdapi na Oleck, Ełk, Jansbork, Szczytno, Nidbork, Działdowo, Lidzbark.
Gazeta Lecka nr 46, 16 listopada 1883 r.
1884
Jansbork, 29. lutego. Po długiem oczekiwaniu przyjechała, na nowo zbudowaney kolei żelazney, dnia 26. lutego, pierwßa lokomotywa, zielonemi gałązkami przybrana, ze Szczytna, do miasta naßego, a na pociągu było tak na 50 osób ze Szczytna i z innych stacyy, po drodze będących. Choć deßcz nie byle padał, to jednak czekało na pociąg mnóstwo ludzi z muzyką, która zaraz zagrała, gdy pociąg przyjeżdżał, a lud zgromadzony krzyknął z całej siły: hu-ra! Gdyż dworzec kolei jeßcze nie zgotowany, to wydano obiad spólny w domu jednego z urzędników. I niejedną ßklanke wypito na to pocießne zdarzenie. Koley będzie zupełnie aż na 1. lipca otworzona. A koley ztąd do Ełku poczną na pierwßego kwietnia budować. Takim sposobem będzie i naße miasteczko do sieci kolei żelaznych z innymi krajami złączone.
Gazeta Lecka nr 10, 7 marca 1884 r.
Ełk, 29 lutego. Budowę kolei żelazney ztąd do Jansborka już zaczęto. W pußczy leckiey wycinali już drzewo na mieyscu, gdzie koley przechodzić będzie. Najtrudnieyszą będzie budowa pod Baytkowem i Kalißkami. Most w Jansborku także nie letko się zbuduje.
Gazeta Lecka nr 10, 7 marca 1884 r.
Szczytno, 31. marca. Koley żelazna ma z Korßów na Ządzbork do Szczytna być budowana. Dnia 19. marca tutay zebrany seymik kreyzowy zezwolił na wypłatę trzeciey części koßtów, 4 tysiące grzywien, na roboty budowę przygotowujące, jednogłośnie. A tak będzie miasto naße naprość z Królewcem złączone.
Gazeta Lecka nr 14, 4 kwietnia 1884 r.
Ządzbork, 31. marca. I u nas radość wielka, że na miasto naße koley zbudowana będzie. I my naprość będziemy z Królewcem, ale i ze Szczytnem złączeni. Dotąd siedzliśmy, jak w miechu i jeßcze siedzimy.
Gazeta Lecka nr 14, 4 kwietnia 1884 r.
Brunsbork 25. maja. Minister publicznych robót postanowił, że koley żelazna z Brunsborka do Melzaka i Gutstatu do Olßtyna d. 1. listopada otworzona będzie. Takim sposobem powiększa się sieć kolei żelaznych w prowincyi naßey.
Gazeta Lecka nr 12, 30 maja 1884 r.
Ządzbork 6. lip. Już jest postanowiono, że nowa koley żelazna z Rastemborka na Ządzbork do Szczytna ma być budowana.
Gazeta Lecka nr 28, 11 lipca 1884 r.
Szczytno 25. lip. Nowozbudowaną koley żelazną między miastem naßem i Jansborkiem podglądnęła wyżßa policyyna zwierzchność, czy dobrze zbudowano. I wßystko znalazła w porządku. Na 15. sierpnia ma otworzenie tey kolei się wykonać.
Gazeta Lecka nr 31, 1 sierpnia 1884 r.
Jansbork, 23. sierp. Dnia 15. sierp. Otworzono koley żelazną między Jansborkiem i Szczytnem. Co dzień idą dwa pociągi tam i nazad. Ze Szczytna wychodzi pociąg o 5 godzinie 24 minut przed południem i o 2 godz. 1 m. a po południu. Z Jansborka odchodzi rano o 4 g. 14 m., a po południu o 12 g. 14 min. Zamiast poczty osobowey z Rozóg do Szczytna, którą skasowano, jeździ teraz poczta z Rozóg do Świętayna.
Gazeta Lecka nr 35, 26 sierpnia 1884 r.
Królewiec, 4. paź. Wkrótce będzie koley żelazna z Gutßtatu na Ornetę i Melzak do Kobelbudy, a potem z Melzaku do Brunsborka otwarta.
Gazeta Lecka nr 41, 10 października 1884 r.
Jansbork, 29. listopada. Koley żelazną ztąd do Ełku budują pilnie.
Gazeta Lecka nr 49, 5 grudnia 1884 r.
1885
Ełk, 16. kwietnia. Jak świadomo, to budują koley żelazną z Jansborka do Ełku. Przez strugę w Noweywsi zbudowano żelazny most kolejowy, którego dnia 14. kwietnia doświadczano. Na to doświadczenie przyjechało wielu państwa z miasta naßego do Noweywsi.
Gazeta Lecka nr 17, 24 kwietnia 1885 r.
Jansbork 10. lipca. Żelazny most kolejowy na rzece Piseku już gotowy i jest przy rewizyi za dość mocny uznany i odebrany. I będą teraz ßyny kładli, że budowa kolei żelazney do końca doprowadzona będzie.
Gazeta Lecka nr 29, 17 lipca 1885 r.
Ełk 7. paźdz. Na żelazney kolei z Ełku do Jansborka pracuje jeßcze więcey, niż 2 tysiące ludzi. Ale wielu popochodziło do domu do kopania kartofel a tak nie ma dosyć robotników. Ten, co się na budowę podjął, pojechał był z tey przyczyny w sobotę d. 4 paźdz. do Olecka, do Gołdapi i do Darkieym, aby robotników poßukał ale tylko 40 mężów zebrał. Słuchać więc, że koley aż 16 listopada otworzona będzie.
Gazeta Lecka nr 42, 16 października 1885 r.
Z Prus Wschodnich d. 18. paź. Jak słychać, to będzie nowa koley żelazna z Królewca do Tylży, a potem z tamtąd na Ragnetę i Pilkały do Stołupian budowana.
Gazeta Lecka nr 43, 23 października 1885 r.
Lidzbark (Lautenberg) 18 list. Budowa kolei żelazney z Iłowa do Działdowa ma się zacząć. Na 25 list. będzie termin względem tey sprawy.
Gazeta Lecka nr 48, 27 listopada 1885 r.
1886
Lidzbark (Lautenburg) d. 18 maja. Tuż pod miastem naßem poczęto 14 maja kopać na zbudowanie kolei żelaznej z tego mieysca do Działdowa i Jabłonowa.
Gazeta Lecka nr 22, 29 maja 1886 r.
Lidzbark, (Lautenburg) 14. lip. Już pracują robotniki przy budowie kolei żelazney. Między miastem a fabryką maßyn usypali wysoką groblę, która widokowi na południe przeßkadza.
Gazeta Lecka nr 30, 23 sierpnia 1886 r.
Lidzbark, (Lautenburg), 26. paźdź. Pierwßy budynek na dworcu nowey kolei żelaznej już zbudowany. A i dom gościnny też już gotowy i poświęcony.
Gazeta Lecka nr 45, 5 listopada 1886 r.
Węgobork, 2 list. Słychać, że koley żelazna ma być ze Stołupian, na Gołdap i Węgobork do Korßów budowana. Przebąkują, że seymik powiatowy w Gołdapi już o tem rozprawuje, iż chce dać zapłatę tym w powiecie swoim, którzyby musieli część pola odstąpić, na których koley maja budować.
Gazeta Lecka nr 46, 12 listopada 1886 r.
1887
Działdowo, 27. maja. Groble kolei żelazney z Iłowa do Działdowa są już usypane i nastąpią teraz inne roboty. Do żelazney drogi z Działdowa na Nibork do Olßtyna wożą już kamienie.
Gazeta Lecka nr 23, 10 czerwca 1887 r.
Nidbork, 21. lipca. Budowa kolei żelazney z Olßtynka do Działdowa idzie sporym krokiem. Nayprzód było postanowione, że koley na pierwßego grudnia 1888 ma być na używanie oddana, ale teraz ma to już pierwßego lipca się stać.
Gazeta Lecka nr 30, 29 lipca 1887 r.
Działdowo, 17. sierp. Kolei żelazney z Brodnicy do miasta naßego nie zdążą do pierwßego września zakończyć i stanie się to aż 1 października. Ale w Brodnicy do Lidzbarka będzie koley 1 września otworzona z wielką uroczystością.
Gazeta Lecka nr 34, 26 sierpnia 1887 r.
Działdowo, (Soldau). Dnia 1 października będzie koley żelazna między Działdowem i między Brodnicą (Straßburg) otworzona. Do tego czasu nie będzie daley poczta między dwoma mieyscami dochodziła. […]
Gazeta Lecka nr 38, 23 września 1887 r.
Szczytno, 10 list. Na 15 listopada będzie z kolei z Olßtyna do Działdowa i Iłowa prowadzącej, którą budują, kolej z Olßtyna do Olßtynka otwarta i na używanie oddana.
Gazeta Lecka nr 46, 18 listopada 1887 r.
Ostród, d. 15. grud. Na 19. grud. był seymik powiatowy zwołany. Rząd chce koley żelazną z Olßtynka na Ostród i Miswald do Elbląga i Malborka pobudować. I żąda od powiatu, aby grunta do budowy darmo dał rządowi. Nad tem punktem ma seymik obradować.
Gazeta Lecka nr 51, 23 grudnia 1887 r.
1888
Działdowo, 15 list. Jak słychać, to będzie w Iławie dworzec kolei żelaznej elektryczną światłością oświecony.
Gazeta Lecka nr 47, 23 listopada 1888 r.
1889
Morąg, […] Dnia 28 stycznia pojechali 4 panowie ztąd, jako poselstwo do Bydgoßczy, chcąc podać suplikę komisyi, aby z Morąga na Libßtadt do Ornety koley zbudowano.
Gazeta Lecka nr 6, 8 lutego 1889 r.
Lidzbark, 30. kwietnia. Posiadacz ßlacheckiego Bryńska przedsięwzięli Z Bryńska do Klonowa tramwajowe koley – koley, na którey konie ciągną – pobudować.
Gazeta Lecka nr 19, 10 maja 1889 r.
Królewiec, 11. maja. Koley żelazną ztąd do Labiewa pilnie budują.
Gazeta Lecka nr 20, 17 maja 1889 r.
Gołdap, 12. lipca. Pan minister spraw wewnętrznych obiecał, że koley żelazna ma ze Stołupian na Gołdap do Węgoborka być budowana.
Gazeta Lecka nr 29, 19 lipca 1889 r.
Gołdap, 7 sierpnia. Wczoray przybyli z Bydgoszczy do nas dway urzędnicy królewscy, jadąc z Stołupian i odjechali na wozie do Gierdaw i do Królewca. Jak słychać, to podglądają tą stronę, gdyż nowa koley żelazna ma być budowana.
Gazeta Lecka nr 33, 16 sierpnia 1889 r.
Stołupiany, 16. sierpnia. Pogłoska, że pan minister spraw wewnętrznych, objeżdżając pußcze naße, był powiedział, iż koley żelazna ze Stołupian do Gołdapi, a potem aż do Węgoborka ma być budowana, potwierdza się. W końcu przeßłego tygodnia objeżdżała komisya budownicza mieysca miedzy temi miastami, aby linii się dobadali, którąby koley naypożyteczniey mogła być zbudowana i żeby przedrobity się zacząć mogli. Wßyscy mießkańcy mieysc, aż na 40 kilometrów od linii tey leżących, bardzo się z budowy tey radują, spodziewając się, że koley aby przez róg parafii Żytkiskiey i między Żytniemami i Melkiemami budowana będzie.
Gazeta Lecka nr 34, 23 sierpnia 1889 r.
Jansbork, 6 wrz. Jak słychać, to ma być koley żelazna budowana z Szenslisa na Biskupiec na Warmii do Ządzborka, a Piecki do Rudcianych.
Gazeta Lecka nr 38, 20 września 1889 r.
Labiewo (Labiau). Koley żelazna z Królewca do miasta naßego już gotowa i będzie wnet do powßechnego użytkowania oddana. Na nową koley tę przybędzie wiele urzędników z drugich kolei.
Gazeta Lecka nr 39, 27 września 1889 r.
Królewiec, 16. paźdz. Nowo otwarta koley żelazna od nas do Labiewa (Labiau) poczyna bardzo dobry przynosić pożytek, albowiem wielu osób na niey jeździ i wiele towarów przewożą. Na dalßym torze jey, z Labiewa do Tylży pracują bez przestanku, iż bez wątpienia i ta d. 1 października 1890 r. gotowa będzie. Koley ta będzie prowadziła przez naybogatße strony Litewskiey żuławy. W przyszłym roku zaczną i koley ze Stołupian na Gołdap, Darkieymy do Węgoborku budować.
Gazeta Lecka nr 43, 25 października 1889 r.
Z Wschodnich Prus pißą. W naßey prowincy mają nowe koleje żelazne być budowane. Jedną koley mają budować z Królewca na Landsbork, Liebark (Heilsberg), Zybork, Rathsils i Biskupiec na Warmii do Jansborka, albo do Szczytna, a drugą, z Królewca na Małą Gnie do Ełku.
Gazeta Lecka nr 47, 22 listopada 1889 r.
II. Ruch pociągów
1884
Lec, 2. czerwca. Pan landrat tuteyßy publikuje w kreysblacie, że od 4 czerwca tylko po części drogi przez koley żelazną prowadzące pod strażą kolejową będą, a bariery będą tam zdjęte, przy których nie będzie żadney straży. Pan landrat rozkazuje magistratom i urzędom na majątkach i po wsiach, aby te do znajomości ludzi, jak nayspießniey podali.
Gazeta Lecka nr 23, 6 czerwca 1884 r.
1887
Działdowo, (Soldau). Nową koleją żelazną między Jabłonowem i miastem naßem tośmy sprostowali, albo i nie sprostowali, że co dzień przed południem ani gazet, ani listów nie dostajemy. Przedtem dostawaliśmy poczta z Berlina wßystko już o dziesiątey godzinie przed południem, a teraz koleją o pierwßey godzinie po południu. Przez to mają handlarze i inni wielką ßkodę. Z Lidzbarka posłano już prośbę do zwierzchności, aby i ranny pociąg postanowiono.
Gazeta Lecka nr 42, 21 października 1887 r.
1888
Ełk, 6 maja. Dotąd chodziło tylko dwu pociągów między Gołdapią i miastem naßem; ale teraz nadeßła wiadomość, że od pierwßego lipca jeßcze i trzeci pociąg ma chodzić między temi dwoma miastami. Przydany trzeci pociąg ma z tąd o dziwiątey godzinie rano odchodzić, a z Wystruci ma tutay pociąg o wtórey godzinie po południu przyjeżdżać.
Gazeta Lecka nr 18, 11 maja 1888 r.
1889
Ełk, 2. stycznia. Teraz będzie żelazna koley południowa co dzień kartki i na powrót wydawała.
Gazeta Lecka nr 2, 11 stycznia 1889 r.
III. Wypadki, sabotaże
1880
Kowale, w kreyzie oleckowskim, 8. czerwca. W sobotę dnia 29. maja dął tęgi wiatr u nas, a ująwßy jeden wóz kolei żelazney na ßynach stojący, pędził go ku Oleckowi. Ale tegoż czasu jechał pociąg robotniczy z Olecka i uderzył o on wóz, wiatrem pędzony. I pokrußyło się kilka wozów pociągu na kawałki, a dwa mężowie są ciężko ranieni. Podßukunek wykaże, kto temu winien.
Gazeta Lecka nr 24, 11 czerwca 1880 r.
Toruń, 30. sierp. Wieczór dnia 23. sierpnia jechał pociąg kolejowy z podróżnymi, z Warßawy do Torunia na Aleksandrowo. A w Łowiczu, na dworcu kolei żelazney, wjechał na pociąg towarowy, który tam uporządkowano. Prowadnik masiny pociągu osobowego pomiarkował w prawdzie niebezpieczeństwo pociągowi jadącemu grożące, ale w przeciągu tak krótkiego czasu nie zdążył pociągu wstrzymać, który dopiero o pociąg towarowy mocno uderzył. Masina pociągu osobowego i pięć innych wozów osobowych są podrzeźdzone, a kilka innych wozów mocno ußkodzone. Dwadzieścia podróżnych poniosło ciężeyße i lżeyße rany, ale prync oldenburski, który pociągiem tym jechał został zdrowiuchnym. Stacja Łowicz leży niedaleko od Aleksandrowa w Polsce. Podróżni musieli aż do Włocławkau w wozach bydlęcych jechać i aż od tego miasta pojechali daley wozami osobowymi i stanęli w Toruniu aż o pół do pierwßey godziny w nocy.
Gazeta Lecka nr 36, 3 września 1880 r.
Wystruć, 20. grud. Pociąg kolejowy z Prostk, co dnia 11. grudnia wieczór o 9. godzinie 55 minut tutay miał stanąć, zapóźnił się o półtrzeci godziny, bo się w Kowalkach był wykolejował, to jest z kolei wyskoczył. Szkoda się przy tem żadna nie stała.
Gazeta Lecka nr 52, 24 grudnia 1880 r.
1881
Kłajpeda czyli Memel, 10 wrześ. Dnia 1 września wieczór o 7 godzinie i 28 min. jechał pociąg kolei żelazney z Pojegów do Tylży. A gdy przejechał przez most kurmerßerski, to zadrżał bardzo mocno po kilka razy. A gdy potem się doświadczono, dla czego się to stało, to znaleziono na prawey ßynie płytę kamienną, kawał daley 2 bale, na ßynę prawą położone, jeden opodał drugiego leżący. Ale na ßczęście żadna ßkoda się nie stała, gdyż machyna kolejową plitę i bale częścią pokrußyła, częścią na stronę rzuciła. Gdyby pociąg się był wykolejował, tedyby wiele się było ßkody stało. Jak się ta zbrodnia była wykonała, tego nikt nie mógł pojąć, gdyż przed chwilą tylko stróż był nad całą przeßedł koleją.
Gazeta Lecka nr 37, 16 września 1881 r.
Tylża, 11 paźdz. Donosiliśmy już raz, że w miesiącu wrześniu pobliżu miasta naßego po dwa razy różne rzeczy na ßyny kolei zelazney położono, aby się pociąg wykolejował. Dyrekcja obiecała 30 grzywien a stancwaltostwo 300 grzywien, nagrody temu, ktoby wyjawił zbrodniarza. Dopiero areßtowano człowieka, który dawniey był robotnikiem na kolei i którego odpuszczono. Ale trzeba, dodać, że na tem mieyscu jest za mało dozoru. Pierwey było tam trzech dozorców, a dopiero jest tylko jeden. To nie sprawa. Jeden nie zdąży wßystkiego opatrzeć.
Gazeta Lecka nr 41, 14 października 1881 r.
1882
Ełk, 23 stycz. Dnia 12. stycznia był wicher tęgi. A ten oderwawßy na dworcu kolei żelazney w Olecku kilka wagonów, pędził je aż pod Kijewo. Aż tu przypędził pociąg z Ełku i uderzył na wagony, przez co lokomotywa, to jest prawy wóz parowy i kilka wozów są ußkodzone. Z podróżnych nikt ßkody nie poniósł.
Gazeta Lecka nr 4, 27 stycznia 1882 r.
Szwiec, 4 lipca. Na kolei żelazney między Tucholą i Laskowiczem, którą dopiero budują, stało się d. 27 czerw. wielkie nießczęście; albowiem pociąg robotniczy przejechał jednego robotnika, który na mieyscu umarł.
Gazeta Lecka nr 27, 7 lipca 1882 r.
Prostki (w powiecie leckim), 20. lipca. Na kolei żelazney między Wydyminami i Leckiem było następujące zdarzenie: Trzyletnie dziecię pewnego strożnika kolejowego usnęło na drodze miedzy ßynami żelazney kolei. A gdy prowadnik kolejowy dziecię zdaleca poznał, to było już za późno pociąg wstrzymać. I zjechał zwolna daley, ale nie gwizdnął, aż pociąg był za dziecięciem, któremu nic nie ßkodziło. A przekonawßy się przewodnik, że nad dziecięciem przejechali, to aż tedy zagwizdał. Dopiero ocuciło się dziecię, ale z przestrachu zachorzało.
Gazeta Lecka nr 30, 29 lipca 1882 r.
1883
Lec, d. 27. kwietnia. Gdy w niedzielę d. 22 kolejowy pociąg nocny z Lecka do Widimin jechał, to uderzył razem na jakąś przeßkodę, ale bardzo ciężką. I zdołali pociąg wstrzymać. A gdy potem podßukanie przedsięwzięli, to wykazało się, że dwa kamienie po centnary mające, na ßynach leżały. Lokomotywa i wóz pakunkowy są mocno ußkodzone. Słychać, że przebąkują iż to jeden parobek miał zrobić, który się z uczynku swojego chwalił, a i w pewnym domie się skrył, przyglądając się co z tego wyrośnie. Trzy sta grzywien nadgrody jest przymówiono temu, któryby winowaycę tak udał, żeby mógł do odpowiedzialności być przyciągniony. Rzecz to haniebna stała się pode wsią Siedliskami, między Lecem i Wydyminami leżącymi.
Gazeta Lecka nr 18, 4 maja 1883 r.
Darkieymy, 23. czerw. Dnia 17. czerwca namale co się wielkie nießczęście na kolei żelaznej nie stało. Krótko przed tuteyßym mostem zepsował się kocioł parowy, a z niego buchała nie tylko para, ale i wrząca woda. Ażeby oparzeniu ujść, to musieli prowadnik pociągu i palacz za kratki umknąć, a pociąg leciał bez prowadnika do dworca kolei żelazney i aż za dworzec można go było aż w Strepkach wstrzymać. Tedy posłano do Gołdapi po lokomotywę, albo maßynę do prowadzenia pociągu.
Gazeta Lecka nr 26, 29 czerwca 1883 r.
Szczytno, 5. października. Jeßcze nie długo mamy koley żelazną, a już parę razy było nießczęście. W niedzielę dnia 23. września, wieczór, krótko przed ósmą godziną, wjechał pociąg z Olßtyna przyjeżdżający na pociąg wozów roboczych, gdyż bezpieczeństwem na dworcu zaniedbano, albo nie dość ostrożnie postąpiono. Jeden wóz roboczy jest wcale potarty, a lokomotywa także cokolwiek ußkodzona. Bogu dzięka iż nikt z ludzi ßkody nie poniósł. Dnia 1 października także stała się przygoda między Gromem i Szczytnem. Ktości położył drzewo na koley, a z tey przyczyny wykolejowało się kilka wozów roboczych. Hamularzowi podrzeżdżył pociąg oba golenie.
Gazeta Lecka nr 41, 12 października 1883 r.
1887
Lidzbark, 25. sierp. W sobotę d. 20 sierpnia uderzył na kolei brodnicko-lidzbarskiej pociąg robotniczy pod Radoskiem na wagony. A to uderzenie było tak gwałtowne, że kilka wozów roboczych jest pogruchotanych i że lokomotywa jest ußkodzona. Z pomiędzy ludzi nikt żadney nie poniósł ßkody.
Gazeta Lecka nr 35, 2 września 1887 r.
Nidbork, 22. paź. Wczoray po południu wykolejowała się (to znaczy, wyskoczyła z szyn kolejowych) lokomotywa rossyjska z pięcioma wagonami w Iłowie na dworcu kolei. I proßono warßtat narzędy o maßynę z Malborka, która bez odwłoki przybyła i z biedy wypomogła. Z ludzi nikt ßkody nie poniósł.
Gazeta Lecka nr 44, 4 listopada 1887 r.
1888
Niemiecka Iława, 11. mar. Pod Rudziądzem (Radniß) między miastem naßem i Ostrodem uderzył dzisiay po południu pociąg poßpieszny o pociąg towarowy, który stojał. Tylko jeden hamulec pękł, podróżni żadney nie ponieśli ßkody, jak tylko tę, że się mocno polekli. Pociąg przyjechał do nas cała godzinę późniey.
Gazeta Lecka nr 11, 16 marca 1888 r.
Działdowo, 25. lipca. Budują z Działdowa koley do Olßtyna. Niedawno za budowniczego przysłano tutay Sternkoppa co nad budową dozoruje. Dnia 20. lipca pojechał z pociągiem robotniczym do Olsztyna. Krótko przed miastem, gdy pociąg już powoli jechał, to skoczył Sternkopf z pociągu ale na gromadę dziarna, że z niego pod koła pociągu się skulował, które wyżßa część ciała jego przejechały i tak go pokaleczyły, ze z powodu tego umarł.
Gazeta Lecka nr 31, 3 sierpnia 1888 r.
Malbork, 13 wrz. Na stacji Montowo kolei żelaznej malborsko-mławowskiey, wykolejowało się d. 10. tego miesiąca 6 wagonów i maßyna. Przyczem są tak wagony jak i maßyna mocno ußkodzone i trzeba będzie tęgiey reparatury. Bardzo wielkiem ßczęściem jest, że wozy na lewą się nie wykolejowały stronę; gdyby to na prawy bok się było stało, toby były 40 stóp w głębią runęły i wielu ludzi byłoby wielką ßkodę poniosło. Tym razem nikt z ludzi nie ußkodzony.
Gazeta Lecka nr 38, 21 września 1888 r.
Ostród, 31 paźdz. Na kolei żelazney z Wystruci do Torunia wyskoczył wczoraj wieczór z Ostrodu lecący pociąg pod Bergfredą z ßyn. Trzy urzędniki i jeden podróżny są lekko ranieni.
Gazeta Lecka nr 45, 9 listopada 1888 r.
1889
Lec, 7 stycznia. Gdy dnia 3. stycznia, we czwartek pociąg kolejowy o pól do dwunastey w południe wyjechał, to stanął jednym razem przed Sterławkami Wielkimi na gołem polu. Gdyż za długo stojał, to wystąpili podróżni z wagonów, chcąc się przeświadczyć, co się stało. I uyrzeli, iż ßtęga na kole parowozu była pękła. Gdy ja z koła zdjęli, to pojechali powoli do Rastemborka, gdzie drugi parowóz (Lokomotive) wzięto. Ale pociąg przyjechał do Królewca aż o czwartey godzinie, zamiast, coby miał o trzeciey stanąć.
Gazeta Lecka nr 2, 11 stycznia 1889 r.
Działdowo, 3 lutego. Wczoray wieczór wybuchł na dworcu kolei żelazney w Iłowie wielkim domie urzędników, ogień. Po naßą ochotniczą straż ogniową przyjechali z tamtąd nadzwyczaynym pociągiem, a z polskiego granicznego miasta Mławy przybyła przymusowa straż ogniowa z żołnierzami. A obiem tym strażom poßczęściło się nie tylko uskutecznili, że ogień się daley nie rozszerzył, ale że i wßystkie meble urzędników wyratowano.
Gazeta Lecka nr 7, 15 lutego 1889 r.
Ostród 4. lipca. Dnia 30. czerwca wykolejował się nie daleko od Rudziądza parowóz (Lokomotive) osobowego pociągu kolejowego, który o czwartey godzinie 33 minut do naßego przychodzi miasta. Bogu dzięka, że żadna inna się nie stała ßkoda. Pociąg zapóźnił się o 75 minut.
Gazeta Lecka nr 28, 12 lipca 1889 r.
IV. Klęski żywiołowe (śniegi i powodzie)
1883
Tczewo (Dirschau), 3. sierpnia. Długotrwały deßcz podlizał groblę kolei żelazney między miastem naßem i Choynicami i zsunęła się część grobli w dół. Narządzają onę.
Gazeta Lecka nr 32, 10 sierpnia 1883 r.
1884
Lec, dnia 16. grud. W tegich śniegach dnia 2. grudnia i kurzychach śnieżnych. Tak tęgich śniegów i straßnych kurzych, jakie się zjawiły dnia 2. grudnia i następującey nocy, ludzie starzy nie baczą. Przez 27. godzin nie przyßedł pociąg koleyowy ani z Królewca, ani z Ełku i nie otrzymaliśmy ani gazet, ani listów, ani jakiey inney wiadomości. Pociąg z Prostk do Królewca utknął w śniegu pod Juchami i musieli śnieg tęgi porozkopywać. Krótko przed dworcem kolei żelazney w Widyminach wykolejowała się część pociągu.
Gazeta Lecka nr 51, 19 grudnia 1884 r.
Elbląg, 3. grudnia. I u nas spadło wczoray tyle śniegu, w tem, gdy mocno kurzyło, ze ani w mieście naßem, ani w okolicy nie można było ani wyjechać, ani z domu wynieść. Pociągi kolejowe stanęły, poczty poutykały. Wcale do cudu było.
Gazeta Lecka nr 51, 19 grudnia 1884 r.
1886
Ełk. 6 lutego. Onegday, gdy śnieg kurzył, utknął pociąg kolejowy z Ełku do Jansborka jadący, w zamieci między Nowąwsią i Baytkowem. I musiało piąciu podróżnych 10 godzin w wagonie siedzieć, niż pociąg wykopano. Maßyna tkwiła tak głęboko w śniegu, że tylko jey komin widać było. A podróżni musieli głód mrzeć i zimno cierpieć. Po upłynieniu dziesięciu godzin odjechali z więzienia, ale nie do Jansborga, dokąd jechać chcieli, lecz nazad do Ełku.
Gazeta Lecka nr 7, 12 lutego 1886 r.
Lec. 4 mar. I tu była kurzawa śnieżna nie byle. Pociąg kolei utknął także w drodze, i nie dostaliśmy, ani listów, ani gazet.
Gazeta Lecka nr 11, 12 marca 1886 r.
1887
Królewiec, 13. marca. O wtórey godzinie po północy dnia dzisiejszego ßaleje u nas śnieżna kurzawa, którey mießkańcy naßego miasta już zdawnego dawna nie doczekali. Wielki obłok śnieżny zaćmił dzień, a śnieg miotany od wichru, wali się na budynki, ludzie i zwierzęta, na drzwi i na okna. Wßędzie na ulicach i na rynkach są góry śnieżne. Ani tramwaje (końskie pociągi kolejowe Pferdebahnen) ani dorożki, ani inne furmanki duże na krok się wyrußyć nie mogą. Furmanki z mlekiem i inne powozy tkwią głęboko w śniegu. Konie zaprowadzono na zabezpieczenie do chlewów. Teraz do wtórey godziny po południu żaden pociąg kolejowy do nas nie przyjechał, ostatny pociąg przybył z Prostk. […]
Gazeta Lecka nr 11, 18 marca 1887 r.
1888
Działdowo, 7. lut. Gdy kurzawy śnieżne przestały, to poczęto wczoray u nas śnieg z dróg wykopywać. Aż 80 żołnierzy do tego przyzwano. Droga do Iłowa jest wczoraj ze śniegu oczyßczona, a o trzeciey po południu pierwßy pociąg zaś mógł przybyć. Dla zamieci śnieżnych musieli podróżni przez 2 dni tutay pokutować.
Gazeta Lecka nr 7, 17 lutego 1888 r.
Lwów (Lemberg) 26. lut. W południowej Rossyi spadły takie śniegi i są takie zamiecie, że pociągi kolejowe chodzić nie mogą.
Gazeta Lecka nr 9, 2 marca 1888 r.
Z prowincyi d. 12. marca. Z powodu śnieżnych zawiejów i tęgich zamieci do dnia dzisiejszego następujące koleje żelazne w Prusach Wschodnich i Zachodnich były zawarte i nie dochodziły do nich pociągi mianowicie: koley między Olßtynem i Olßtynkiem, między Olßtynem i Jansborkiem, między Olßtynem i Kobbelbudą, między Brunsborkiem i Melzakiem, między Oleckiem i Kowalami, między Gildenbodenem i Morągiem, na Wschodnio pruskiey kolei Południowey, między Brodnicą i Działdowem, między Malborkiem i Mławką. między Prußcza (Praust) i Kartuzami i t.d.
Gazeta Lecka nr 11, 16 marca 1888 r.
Ełk, 10. marca. Już przez 2 dni przestały pociągi kolejowe chodzić, a czytelnicy żadnych gazet nie dostają.
Gazeta Lecka nr 11, 16 marca 1888 r.
Morąg (Mohrungen) 22. mar. Koley żelazna między Morągiem i Gildenbodenem już przez 3 tygodni zawarta, a pociągi po niey wcale nie chodzą. Lud a osobliwie handlarze mają przez to wielką ßkodę. A z tey przyczyny piße nawet konserwatywny Kreisblatt morągski, że przekopanie śniegu na kolei niepilnie się wykonywa, albo koley licho zbudowano.
Gazeta Lecka nr 13, 30 marca 1888 r.
Gdańsk, 26. marca. Wielka część Elbląga, Malborka, 8 wsiów nad żuławą (Niederung) i żuława – dwie mile w szerz i wzdłuż stają pod wodą. Koley między Elblągiem i Malborkiem (Marienburg) jest zawarta i zapewne zostanie zawartą, póki zalanie pól i miast i wsiów trwać będzie.
Gazeta Lecka nr 13, 30 marca 1888 r.
1889
Brodnica, 4. stycznia. W nocy z wilii na Nowy Rok napadało tu tyle śniegu, iż go na parę stóp wysoko na ziemi leży. Koley między Lubawą i Zajączkowem zawiana.
Gazeta Lecka nr 2, 11 stycznia 1889 r.
Działdowo, d. 14 stycz. Od pozawczorayßego dnia ßaleje w naßey stronie straßny wicher, który śnieg zmarzły z pól, jako kurzawę rozwiewa. Powietrze jest bialuchne i można tylko to poznać, co pobliżu jest, dalße rzeczy rozpoznać nie można. Wßystkie koleje mniey więcey ucierpiały. Pociąg do Grudziądzu utknął w śniegu między Działdowem i Płuśnicą i mógł, gdy 100 robotników go rozkopało, aż po upłynieniu całey godziny daley jechać. Wczorayßy pociąg towarowy utknął rano w śniegu pod Nowym Folwarkiem (Wießenburg). Najgorzey było na przestrzeni do Olßtyna. Pociąg, który wczoray rano o pól do ßóstey do Olßtyna odjechał, utknął przed Wielkim Kozłowem, tak że ani nazad ani ku tam się rußyć nie mógł. Z Olßtyna wypußczony pociąg odjechał wczoray rano tylko do Stabigody i musiał się wrócić, gdy daley jechać nie mógł. […] I dziś było jeßcze wiele przeßkody na kolejach. Wßystkie pociągi z Malborka do Iłowa zapóźniły się, ale do Nidborka koleją jeßcze wcale jeździć nie mogą. Pociąg, który wczoray ztąd odjechał i pod Wielkim Kozłowem utknął, aż dzisiaj po południu mógł być tutay nazad przysłany, albowiem było tam tak wiele śniegu, że aż do okien wagonów sięgał, będąc tak twardym, jak lód, a z tey przyczyny dało się wykopanie pociągu ze śniegu robotnikom mocno we znaki. Gdyż na kolei od Kozłowa do Nidborka aż do dnia dzisieyßego po południu jeßcze nie można było jeździć, to aż jutro rano pociąg tam odjedzie.
Gazeta Lecka nr 4, 25 stycznia 1889 r.
Lec, 24. lutego. Kurzyło dnia 22. i 23 lutego tak mocno, że pociągi kolejowe aż do południu dnia 24. lutego chodzić nie mogły. Pod Juchami utknął pociąg, co z Ełku do Leca jechał, a pod Iławką i pod Korßami poutykały pociągi z Królewca do Ełku jadące. Dyrekcya kolei tey przez całą sobotę i aż po południu w niedzielę żadnych pociągów nie wysyłała, gdyż się nie dało. I nie otrzymaliśmy ani listów, ani gazet przez cała sobotę. A i w niedzielę aż wieczór po piątey dostaliśmy pocztę wßystką razem, co się było zaległo.
Gazeta Lecka nr 9, 1 marca 1889 r.
Lec, 18 marca. We czwartek i w piątek dnia 14. i piętnastego była taka zawierucha śnieżna, jakiey przed tem nie było. Koleje drogi i gościńce śnieg pozawalał, iż w sobotę wieczór żaden pociąg kolejowy, ani z Królewca, ani z Ełku nie przyßedł. I nie otrzymaliśmy w sobotę ani gazet, ani listów i żyliśmy tak, jak na pustyni. W piątek też mało ludzi na targ przyjechało, bo każdy wolał w taką kurzawę doma siedzieć.
Gazeta Lecka nr 12, 22 marca 1889 r.
Ełk, 17. marca. Od poniedziałku do 15. pozawiewało koley z Jansborka do miasta naßego. […]
Gazeta Lecka nr 12, 22 marca 1889 r.
Szwiecie [Świecie], dnia 28. marca. Od pozawczoray tworzy Wisła i Czarna Woda jedyną wiele mil ßeroką, krami lodu nakrytą rzekę. […] Grobla kolei żelazney ze Świecia do Terespola nie mogła dać odporu nawalnościom i jest w całey nizinie przemokła. Między miastem naßem i między Przechowem przez 5 tygodni przeciągi [pociągi – przyp. M.P.] chodzić nie będą mogły. Chodzą tylko między dworcem przechówskim i Terespolem.
Gazeta Lecka nr 14, 5 kwietnia 1889 r.
V. Przejazdy koronowanych głów pociągami
1880
Królewiec, 5. stycz. Dnia 29. i 30. grudnia 1879 r. transportowano pośpießnym pociągiem żelaznym z Rossyi żywe ryby do stołu cesarza naßego w Berlinie, przez miasto naße, w dużych naczyniach. Stacje kolei żelazney w Królewcu, w Tczewie (Dirchau) i w Pile (Schneidemühl) otrzymały rozkaz telegramem, aby świeżey wody z rzeki przed one ryby na pogotowiu miały.
Gazeta Lecka nr 2, 9 stycznia 1880 r.
Królewiec, 21. lipca. W niedzielę przejeżdżał przez miasto naße przed południem rossyyski wielki książę Aleksey, z Berlina jadąc i wstąpił do wielkiey sali dworca kolei żelazney. Pobawił przez półtorey godziny, a potem pojechał daley do Petersborka.
Gazeta Lecka nr 30, 23 lipca 1880 r.
1881
Królewiec, 22. marca. W sobotę dnia 19 marca przejeżdżali przez Królewiec pociągiem kuryerowym, wschodney kolei żelazney, w podróży swey do Petersborka, wielki książę heski, wielki książę sasko weymarski i wielki książę rossyyski Konstantyn. Na dworcu kolei żelazney podjadłwßszy, udali się daley w drogę. W tymże samym pociągu było posłannictwo włoskie, 3 osoby, przez króla włoskiego na pogrzeb cesarza Aleksandra posłane.
Gazeta Lecka nr 12, 25 marca 1881 r.
Królewiec, 3 paź. Dnia 30 września przejeżdżał, południowym pociągiem kuryerowym, wielki książę rossyyski, Michał jadąc z Berlina do Petersborka. Przekąsił na dworcu kolei żelazney.
Gazeta Lecka nr 40, 7 października 1881 r.
1884
Królewiec d. 26. maja. Cesarzowa rossyyska przejeżdżała przez naße miasto, nadzwyczaynym pociągiem dnia 21. maja. Ale pociąg był tak wielki, że aż dwu maßyn do ciągnienia trzeba było. Na przywitanie jey przybyli już 20. maja wieczór, rossyyski posłaniec w Berlinie u dworu niemieckiego, książę Orłow i tuteyßy jeneralny konsul rossyyski doktor Wyßomierski, a rano panowie pruscy, komenderujący jenerał v. Gottberg, naczelny prezydent v. Schliekmann i policyyny prezydent Dewens.
Gazeta Lecka nr 12, 30 maja 1884 r.
1887
Edykuny, 30. paźdz. Wczoray przed południem przyjechał rossyjski cesarski kolejowy pociąg nadworny z Wierzbołowa (Wirballen), gdzie stoi, na próby do Gąbina i wrócił się nazad do Wierzbołowa. Na nim ma rossyjska familia cesarska wrócić się lądem do Petersborka.
Gazeta Lecka nr 45, 11 listopada 1887 r.
Słownik wyrazów
kreys, kreyz (właść. Kreis, niem.) – powiat.
kreysblat (właść. Kreisblatt, niem.) – powiatowy dziennik urzędowy.
latosi (np. rok) – obecny.
Pozdrawiam,
Marcin
"Podróż pociągiem skraca czas przejazdu koleją."
Marcin
"Podróż pociągiem skraca czas przejazdu koleją."
-
Marcin Przegiętka
- Pospieszny
- Posty: 155
- Rejestracja: 10 lip 2006, 14:53
- Lokalizacja: Warszawa / Toruń
-
Marcin Przegiętka
- Pospieszny
- Posty: 155
- Rejestracja: 10 lip 2006, 14:53
- Lokalizacja: Warszawa / Toruń
Re: Gazeta Lecka o kolejach na Warmii i Mazurach
Nowy adres strony:
http://www.spkizt.rox.pl/
http://www.spkizt.rox.pl/
Pozdrawiam,
Marcin
"Podróż pociągiem skraca czas przejazdu koleją."
Marcin
"Podróż pociągiem skraca czas przejazdu koleją."